ЖОЖдордун каржылык автономиясын жакшыртуу долбооруна АЭУ катышууда

“Ала-Тоо” Эл аралык университети (АЭУ) Кыргызстандын жогорку билим берүү мекемелеринин каржылык көз карандысыздыгын жана туруктуулугун күчөтүүгө багытталган ERASMUS+ долбоору “Кыргызстандын университеттеринин каржылык автономиясын өнүктүрүү” (DEFA) боюнча маанилүү демилгеге активдүү катышууда. Долбоор 2022-жылдын 1-декабрында башталган жана университеттерди эффективдүү каржылык башкаруу боюнча билим, куралдар жана стратегиялар менен камсыздоо максатын койгон. Бул, өз кезегинде, жогорку билим берүү мекемелерине коомдук жана рыноктук талаптарга жооп берүү мүмкүнчүлүгүн берет.

DEFA долбоорунун максаттары

DEFA долбоору Кыргызстандын университеттери үчүн ийкемдүү жана эффективдүү каржылык автономия моделин түзүүнү көздөп, мекемелердин коомдук жана рыноктук талаптарга жооп берүүгө жана өз ресурстарын эффективдүү башкарууга мүмкүндүк берет. Долбоордун негизги максаттары төмөнкүлөр:

• ЖОЖдордун атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жана эмгек рыногуна жана коомго ылайык келүүсүн жогорулатуу үчүн жогорку билим берүү реформаларын колдоо;
• университеттердин өзүн-өзү башкаруу системасын жана каржылык автономиясын кеңейтүү;
• университеттерде каржылык туруктуулукту жана туруктуулукту камсыз кылуу үчүн стратегиялык башкаруу практикаларын күчөтүү;
• Кыргызстандагы ЖОЖдордо каржылык башкаруу боюнча жөндөмдөрдү өнүктүрүү.

Кооперация жана эл аралык кызматташтык

DEFA долбоору Кыргызстан жана Европа өлкөлөрүнүн өнөктөш университеттеринин кеңири консерциуму тарабынан ишке ашырылууда, анын ичинде Германиянын Отто фон Герига Университети, Италиянын CESIE жана Флоренция университети бар. Кошумча жергиликтүү өнөктөштөргө АЭУ, КМТУ, Ош мамлекеттик университети, Адам университетти жана Кыргызстандын башка белгилүү университеттери кирет. Бул кызматташтык европалык тажрыйбаны жана кыргызстандык билимди бириктирип, каржылык автономияны жакшыртуу боюнча биргелешкен көз караштарды түзүүдө.

Жыйынтыктар жана жетишкендиктер

Долбоор башталгандан бери көптөгөн жетишкендиктерине каржылык көз карандысыздыкты камсыздоо үчүн бекем каржылык башкаруу системаларын өнүктүрүүгө багытталган. Долбоордун маанилүү жетишкендиктеринин арасында каржылык автономия үчүн кеңири алкактуу база түзүлүп, университеттердин башкы кызматкерлерин окутуу жана жогорку билим берүү мекемелеринин каржылык көз карандысыздыгын камсыздоону колдоо боюнча улуттук стратегиянын түзүлүшү бар. Ошондой эле университеттер үчүн автономдук каржылык структураны камсыздоо боюнча мыйзамга өзгөртүүлөр киргизилди. Европалык мекемелерге болгон изилдөө сапарлары катышуучулардын каржылык көз карандысыздык боюнча мыкты тажрыйбаларды үйрөнүү мүмкүнчүлүгүн берген. Кыргызстандын ЖОЖдорунда кызматкерлерди окутуу үчүн И. Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университеттинде жөндөмдөрдү өнүктүрүү борбору түзүлүп, 105 катышуучу окутулду. Долбоордун алкагында каржылык автономия боюнча улуттук модель түзүлүп, ал Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигине сунушталды.

Маанилүү жетишкендиктер жана кадамдар

1. Окутуу жана жөндөмдөрдү өнүктүрүү: DEFA долбоорунун негизги компоненттеринин бири – университеттердин кызматкерлеринин, ректорлордун жана каржы менеджерлеринин каржылык автономия боюнча жөндөмдөрүн өнүктүрүү. Азыркы күндө долбоор бир нече семинарларды уюштурду, анын ичинде “ЖОЖдордо каржылык башкаруу” боюнча гибриддик семинар жана “ESG менен байланыштуу сапатты камсыздоо методологиясы” боюнча тренингди 2024-жылдын март айында өткөрдү.
2. Европалык мекемелерге изилдөө сапарлары: 2023-жылдын июнь-июль айларында долбоордун катышуучулары Германиянын Отто фон Герига Университетине жана Италиянын Флоренция университетине изилдөө сапарларына катышышты. Бул сапарлар европалык тажрыйбаларды үйрөнүүгө жана Кыргызстандын ЖОЖдорунда аларды ишке ашырууга мүмкүндүк берди.
3. Мыйзамга өзгөртүүлөр жана жөнгө салуучу өзгөртүүлөр: Долбоордун алкагында сырткы эксперттер Кыргызстандын каржылык автономиясы боюнча мыйзамдык чөйрөсүн текшерип чыгышты. Эксперт С. Асанов Билим берүү жөнүндө мыйзамга жана Кыргыз Республикасынын кодекстерине өзгөртүүлөрдү иштеп чыкты, бул ЖОЖдордун каржылык көз карандысыздыгын колдойт.
4. Сурамжылоолор жана муктаждыктарды талдоо: Долбоор Кыргызстандын ЖОЖдорунда каржылык автономиянын учурдагы абалын баалоо үчүн кеңири сурамжылоо жүргүздү. 2000ден ашык катышуучу сурамжылоолорго катышып, алар каржылык башкаруу практикалары, ачыктык жана чечим кабыл алууга катышуучулардын катышуусу боюнча маанилүү маалыматтарды камсыз кылышты.
5. Модель жана жол картасын түзүү: Сурамжылоолордун, фокус топторунун жана изилдөө сапарларынын негизинде долбоор Кыргызстандын ЖОЖдорунда каржылык автономиянын Стратегиясын, Жол картасын жана Моделин иштеп чыкты. Бул документтер Кыргызстандын Билим берүү жана илим министрлигине сунушталып, келечектеги реформаларды багыттаган улуттук модель үчүн негиз болуп берет.

DEFA долбоору Кыргызстандын ЖОЖдорунда каржылык автономияны күчөтүү боюнча негиз түзүп, мекемелерди келечектеги чакырыктарга даярдоо үчүн иштеп жатат.

Кошумча маалымат алуу үчүн:

“Ала-Тоо” Эл аралык университетинин интернеттеги баракчасы: https://alatoo.edu.kg/international-relations-office/defa/

Долбоордун баракчасы: http://defa.kstu.kg/

Телефон: +996 (312) 631425