ТОГОЛОК МОЛДО “ТЕЛИБАЙ ТЕНТЕК”

29.06.2023
0

Асель Бердикулова,

Бишкек шаарындагы №21 мектебинин

кыргыз тили жана адабияты мугалими

Предмети: Кыргыз адабияты

Классы: 5-класс

Сабактын тиби: теманы жыйынтыктоо, бышыктоо, жалпылоо.

Сабактын формасы: изилдөө, талкуу сабагы

Колдонулган ыкма топ жана жекече иштөө.

Сабактын методу: аралаш метод, интерактивдүү метод

Сабактын жабдылышы: буклет, түстүү сүрөттөр, интерактивдүү панел, видео материалдар.

Сабактын жүрүшү: уюштуруу, окуучулар менен биргелешип суроолорго жооп алуу, макал-лакаптардын маанисин чечмелөө, чыгармадан мисалдарды келтирип анализдөө. Сыр куржун, күтүлбөгон суроолор, серепчиден бир суроо, каарманды сыпаттоо, класстер түзүү, дил баян, суроо-жооп, АЖППОК, КНПМ, АЭМ (Г.Мадаминов), сабак-сот оюну, фортуна дөңгөлөгү аркылуу суроолорго жооп берүү.

Сабак башталаар алдында мозаик сайтынан МЕГАПОЛИС аталышындагы видео көргөзүлөт. Бул видео жаздырууну көргөндө силерде кандай сезим пайда болду? Силер дагы ушундай өнүккөн шаарларда жашагыңар келеби, ал үчүн эмне кылуу керек? Кандай аракет кылуу керек? Кепти сабактын аягында улантабыз.

Сабак алдындагы жагымдуу маанай. (мээге чабуул)

Акылман сыры

Акылмандан сабак алып жаткан окуучу :

-Мынча акылга кайдан, кантип ээ болгонсуз?

-Туура чечимдин аркасынан.

-Туура чечим экенин кайдан билдиңиз?

-Тажрыйбамдан улам .

-А тажрыйбаны кантип толтурдуңуз?

-Акылсыз чечимдин натыйжасынан. Ар бир ийгиликсиз бүткөн иш тажрыйба берет. Тажрыйба болсо чечимге үйрөтөт, ал акыл берет. Акыл болсо алардын түшүмү.

Тоголок Молдонун “Телибай тентек” чыгармасын окуп үйрөнүү менен чыгарманын ички маани мазмунуна сүңгүп кирсек, анда ыйман, ызаат, намыс, адептүүлүк ушунун баарын өзүнө камтып турат. Мен силерге балдар сабакты баштаардан мурда кеп казынасы болгон макал-лакаптардан сурагым келип жатат. Окуучу балдарга, кыздарга байланышкан кандай макал-лакаптардан билесиңер? Айбилим сайтынан кыргызча макал-лакаптар чыгат, балдар чечмелешет.

Экрандан Тоголок Молдонун сүрөтү түшүрүлгөн 20 сомдук банкнота менен видео жаздыруу уктурулат (ютуб каналы).

Бул видео жаздыруу ким тууралуу болуп жатат? (Суроолорго фортуна дөңгөлөгү аркылуу жооп беребиз).

Тоголок Молдо ким болгон?

Анын кандай чыгармалары бар?

Кайсы тилдерди мыкты өздөштүргөн?

Эмне үчүн Тоголок Молдо аталып калган?

Тоголок Молдонун ата-энеси тууралуу маалымат таап келгендер барбы?

Тоголок Молдонун чыгармалары? Кандай чыгармалары бар?

Алгачкы чыгармасы эмне деп аталат?

Тоголок Молдо атындагы эмнелер бар? (Окуучулар өзүлөрү даярдап, изилдеп келген маалыматтарды айтышат).

Биз өткөн сабакта “Телибай тентек” чыгармасынын 1-бөлүмүн жыйынтыктап окуп бүтүргөнбүз, 2-бөлүмүнөн көркөм окуп чыгармага талдоо жүргүзөбүз. Билим булагы сайтынан Король Ричарддын көркөм окуусу уктурулуп, чыгармадан көркөм окулат.

Телибай — акыл эси кем гана эмес, өзүн-өзү тарбиялабаган адам. Адам касиетине да жете электей. Автор бул чыгарманы жаштарды оң жолго түшүрүү, туура жолго баштоо үчүн жазган. Окуучулар суроолорго жооп берген соң чыгармага, адабий каарманга талкуу жүргүзөбүз.

Текстти талкуулоо үчүн оозеки суроолор?

Атасы өлгөндө баласы эмне кылуу керек эле?

Апасы уулу Телибайды эмнеге жумшады?

Телибай эжесине кабар айтып барып, салт билбегенин кандайча көрсөттү?

Эжесинин баласын Телибай эмне үчүн өлтүрүп алды?

Телибайды эжеси эмне деп урушканын айтып бергиле ?

Телибай коюнан кантип айрылды?

Телибайдын кудукка ун чалышы туурабы?

Камышты келин кылып кепинди ороп койгонун кандай түшүнөсүңөр?

Телибайды кантип жок кылуунун амалын кантип табышты?

Топтордо иштөө үчүн жана чыгарманы бышыктоо максатында окуучулар 6 топко бөлүнүп төмөндөгүдөй тапшырмаларга жооп беришет.

КНМП (Телибай тентек үчүн) жана класстер
АЖППОК ( Тоголок Молдо үчүн)
Дил баян
Сүрөт тартуу, Телибайдын образын чагылдыруу
Чыгармага карата суроолорду түзүү
Сот оюну (Телибайды соттоо) адвокат, прокурор, сот

АЖППОК

Аты, заты
Келип чыгышы
Түзүлүшү, үй-бүлөсү
Мүнөзү
Үй-бүлөөлүк абалы
Максаты
Байланышы
Пайдасы
Чыгармачылыгы
Таасири
Сыйлыгы
Эстелиги
Күчтүү жагы
Бүгүнкү күндө
Балдары
Чыгармалары

КНМП-Телибайдын образын анализдеп, синтездөө

К ( күчтүү) достору менен достукта ойной алат, тил таба алат.

Н (начар) достору менен тил табыша албайт. Акылы менен иш алып барбайт. Өз оюндагысын кылып жүрө берет. Акылы кем. Атасынын мал мүлкүнүн баардыгын кырып жок кылды.

М (мүмкүнчүлүгү) Ата-энесинин сөзүн укса, молдонун сөзүн укса мындай жолго бармак эмес.

П (проблемасы) акылы кем.

АЖППОК жана КНМП стратегиялары ватманга, класстер интерактивдүү доскага аткарылган соң, сабактын башында эмне себептен мен силерге өнүккөн шаардын видеосун коюп бердим?