АНЫКТООЧТУ КАЙТАЛОО

21.06.2023
0

Гульзат Абыкаева,

Бишкек шаарындагы И.В. Панфилов атындагы №6 АОТКнын

кыргыз тили жана адабияты сабагынын мугалими

Предмети: Кыргыз тили (окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн)

Классы: 8-класс.

Грамматикалык темасы: Аныктоочту кайталоо

Сабактын кептик темасы: Адал эмгек

Сабактын максаттары / күтүлүүчү натыйжалары:

Тилдик: Окуучулар жаңы лексиканы өздөштүрөт, аныктооочтун кандай суроолорго жооп берерин аныктайт, жазуу жана оозеки кебинде колдонот.

Кептик-катнаштык: Тексттин негизги мазмунун түшүнүп, жаңы сөздөрдү эске сактап колдонушат. Берилген сөздөр менен өз алдынча текст түзүшөт. Жомокту окуп, кеп үлгүлөрү аркылуу тексттерди салыштырышат.

Социо-маданий: Адал эмгек менен жашоого үйрөнүшөт. Уурулук жаман экенин билишет. Бири-бирин угуп, жардамдашып, толуктап турушат.

Ресурстар: слайд, интерактивдик такта, өзүн-өзү баалоо үчүн карточкалар (жашыл, сары, кызыл).

Сабактын жүрүшү:

Уюштуруу.

Саламдашуу. Окуучулар бири-бирине мактоо (комплимент) айтышат (класста жагымдуу маанай түзүп алуу үчүн).

1-окуучу: — Мага сенин мүнөзүң жагат.

2-окуучу: — Сен сулуусуң, акылдуусуң

3-окуучу: — Мен сенин билимиңди баалайм.

Чакыруу.

Мугалим: -Сүрөттөрдү карагыла. Адамдар эмне кылып жатышат? (эмгектенип жаткан адамдардын сүрөттөрү интерактивдик тактада көрсөтүлөт).

Окуучу: — Иштеп жатышат, эмгектенип жатышат (ж.б. айтышат).

Кластер түзүү.

Мугалим: — «Эмгек» деген сөз кандай ассоциацияларды жаратса, ошол сөздөрдү жазабыз (окуучулар айлык, акча ж.б сөздөрдү жазышат).

Сабактын темасын, максаттарын түшүндүрүү.

Сабакта жаңы сөздөрдү өздөштүрүп, аныктоочтордун суроолорун эске түшүрөбүз. Өз алдынча текст түзөбүз. «Ууру» деген кыргыз эл жомогун окуп, өзүбүздүн түзгөн текстибиз менен салыштырабыз. Адал эмгек менен жашоого үйрөнөбүз. Уурулук жаман экенин билебиз. Бири-бирибизди угуп, жардам беребиз.

Жаӊы сөздөр менен иштөө (сүрөттөр аркылуу).

Мугалим: — Балдар, бул сөздөрдү чогуу кайталайбыз.

Атагы чыккан, мындан артык, адал эмгек, айласыздан, жегени аш болуп,

уурулук.

Мугалим: — Сөздөрдүн маанисин туура таап, кандай? деген суроого жооп берген сөздөрдү аныктагыла.

атагы чыккан адам ууру кылуу

мындан артык кесип тамагы сиңип

адал эмгек белгилүү

айласыздан эң сонун

жегени аш болуп айла жоктон

уурулук таза эмгек

1-окуучу: — Кандай кесип? Мындан артык — эң сонун кесип.

2-окуучу: — Кандай адам? Атагы чыккан — белгилүү адам.

3-окуучу: — Кандай эмгек? Адал — таза эмгек.

Аныктооч эмнени билдирет? Кандай суроолорго жооп берерин кайталоо.

Өз алдынча текст түзүү.

Мугалим: — Аныктоочторду пайдаланып жана төмөнкү сөздөрдү катыштырып, 4-5 сүйлөмдөн турган текст түзгүлө. Пайдалануучу сөздөр: ууру, бала, кесип, эмгек, уй (тактага жазылган).

Окуучулар түзгөн тексттерин окуйт.

Текст менен иштеп, тапшырмаларды аткаруу.

Мугалим: —Текстти окуп, өзүӊөр түзгөн текст менен салыштыргыла.

Ууру (Кыргыз эл жомогу)

Илгери атагы чыккан ууру болуптур. Анын жалгыз баласы бар экен. Баласы чоңойгондо атасы чакырып:

— Балам, мени сыйласаң ууру бол. Мындан артык кесип жок, — дейт. Анда баласы капаланып:

— Ата, мени адам болсун десең уурулукка үйрөтпө, андан көрө адал эмгек кылайын. Ууру ачууланып:

— Атанын тилин албайт деген эмне жакшылык! Айтканымдан кайтпайм. Бүгүн кошунанын уюн уурдап кел. Уурдабасаң ошондон ары жогол, — дейт. Бала айласыздан макул болот да, кошунанын уюн эгинге алмаштырып келет. Бирок, аны атасына айтпайт. Уйду союп алышат.

— Ата, бул этти жээрден мурда таразага түшүп алалы, эт түгөнгөндөн кийин кимибиз канча семирет экенбиз, ошону билели, — дейт бала. Ошентип, экөө таразага түшөт.

Эт түгөнгөндө кайрадан таразага түшүшөт. Атасы мурдагыдан 2-3 килограммга арыктап калыптыр. Ал эми баласы 5-6 кг кошуптур. Буга атасы таң калат.

– Таң кала турган эч нерсе жок. Сиз эт жеп жатканда уурулугум билинип калбаса экен деп коркосуз. Мен уйду сатып келгем, ошондуктан коркконум жок, жегеним аш болуп, тамагым жакшы сиңди. Ар ким өз эмгеги менен гана адал жашай алат. Жегени да аш болот, — дептир.

Атасы ошондо уялып:

— Уурулук жаман турбайбы, балам, сенин оң жолго түшкөнүң жакшы, — деген экен.

Окуучулар өздөрү түзгөн текст м-н салыштырышат.

Окуучу: Окшоштуктары:

Мен текстте … жөнүндө … деп жаздым.

«Ууру»деген кыргыз эл жомогунда да … жазылган.

Айырмачылыктары:

Мен текстте … деп, жазган болчумун. Ал эми «Ууру» деген кыргыз эл жомогунда … деп, жазылган.

Текст боюнча окуучулар бири-бирине суроо берип, жооп алышат.

РАФТ менен иштөө.

Мугалим: — Текстке карата РАФТты түзгүлө (интерактивдик тактада жазылган).

Роль – ууру