Сөөлжандын сырткы түзүлүшүнө, кыймылына байкоо жүргүзүү
- 24.08.2024
- 0
7-класс, биология
Сабактын тиби: билимдерди колдонуу жана билгичтик көндүмдөрдү калыптандыруу сабагы.
Сабактын формасы: аралаш сабак.
Колдонулуучу методдор, ыкмалар: интерактивдүү, көрсөтмөлүү, аңгемелешүү.
Колдонулуучу каражаттар, окуу жабдыктары: ТКК, тирүү сөөлжандар, пинцет, катуу кагаз, лупа, препаровалдык ийне.
Сабактын жүрүшү: Уюштуруу (саламдашуу, шыктандыруу). Саламдашуу, психологиялык жагдай түзүү.
Үй тапшырманы суроо, өтүлгөн теманы кайталоо:
(Тиркеме № 1)
- Сөөлжандар эмне үчүн муунак курттар деп аталат? Сырткы түзүлүшүн мүнөздөп бергиле.
- Сөөлжандын тери каптоосу эмне үчүн нымдуу жана былжырлуу болот?
- Эмне үчүн сөөлжандар жамгыр жааганда жер үстүнө чыгышат?
- Муунак курттардын жаратылышка тийгизген пайдаларын санап бергиле.
- Сөөлжандын тамак сиңирүү системасы, “БИОГУМУС”
- Сөөлжандын нерв системасынын түзүлүшү?
- Сөөлжандын кан айлануу системасы кандай түзүлүштө?
Муунак курттардын көбөйүшүнүн кандай өзгөчөлүктөрү бар?
Жаңы тема: лабораториялык иш
Иштин максаты: сөөлжандын сырткы түзүлүшүн, түсүн, органдарын, муунакчаларын, муунакчадагы кылчаларын лупа менен көрүп таануу.
Иштин жабдылышы: нымдуу топурактагы тирүү сөөлжандар. Пинцет, катуу кагаздын бир кесими, лупа, препаровалдык ийне.
(Тиркеме № 2)
| № | Аткарыла турган иштер | Жооптор, жыйынтыктар |
| 1 | -Эки сөөлжандын узундугун ченеп жазгыла. — Ар биринин өңү-түсү кандай экенин жазгыла, баш жана куйрук жагын тапкыла. | |
| 2 | -Сөөлжандын денесинин муунакчаларын лупа менен карап канча мууну бар экенин санагыла. -Сөөлжандын териси эмне үчүн дайыма нымдуу, былжырлуу? Былжырдын сөолжандын жашоосунда кандай мааниси бар? | |
| 3 | -Сөөлжандын курчоосун тапкыла. Анын сөөлжан үчүн кандай мааниси бар? -Оозун жана арткы тешигин тапкыла жана дене бөлүктөрүнүн аттарын жазып чыккыла. | |
| 4 | -Денесиндеги узатасынан жаткан арка, курсак кан тамырларына байкоо жүргүзгүлө жана көргөнүңөрдү жазгыла. | |
| 5 | -Сөөлжандын боор жагынан арткы бөлүгүнөн тартып бащына чейин сөөмөйүңөр менен сылагыла. Катуу кылчалары бар экендигин байеагыла. -Сөөлжанды кагаздын бетине бош коё бергиле, ал жылганда кытыраган үн чыкканын уктуңарбы? | |
| 6 | -Сөөлжандын денесине препаровалдык ийне менен тийип көргүлө. Анын денесинин жыйрылып, кыскара түшүшү эмнеге байланыштуу? Себебин түшүндүргүлө. |
Бышыктоо:
- Таблицадагы сол жакта берилген ар бир элементке оң жактагы Ооба/Жок элементтердин ичинен дал келгенин табыңыз.
(Тиркеме №3)
| № | Суроолор | Ооба | Жок |
| 1 | Сөөлжандар — булар өсүмдүктөрдүн тамырларына зыян келтирүүчү мителер. | ||
| 2 | Сөөлжандар топуракты чиринди менен байытып, аны борпоң кылып пайда алып келет. | ||
| 3 | Сөөлжандар топуракта болгон бардык нерселер менен азыктанышат. | ||
| 4 | Жарым жартылай чириген жалбырактар жана жумшарып, чирип бараткан тамырлар менен азыктанышат. |
- Сөөлжандар өсүмдүктөргө зыян келтирбейт, топуракты жумшартып пайда келтирет.
- Сөөлжандар топурактагы өсүмдүктөрдөн, жаныбарлардан калдыктар менен азыктанып, кайра иштетип биогумусту чыгарат.
- Муунак курттар боюнча дагы кандай кызыктуу маалыматыңар бар?
- Сөөлжанды таза сууга 1-2 күн салып койсо тазаланат. Тазаланган сөөлжанды кургтып, жылуу сууга кошуп ичсе төмөндөгү ооруларга пайдалуу.
- Артрит, артрос,
- тизе, муун ооруларына,
- ашказан оорусуна
- Са жетишсиздигине.
Баалоо: Окуучулардын суроолорго жооп берүүсүнө жана лабораториялык ишти иштөө деңгээлине жараша бааланат.
- Таблицаны туура толтуруп, жактап берсе;
- Сөөлжандын сырткы, ички түзүлушүн талдап жаза алса;
- Сөөлжандын пайдасын айта алса;
Үйгө тапшырма берүү:
- Сөөлжан канча жыл жашайт?
- Бир суткада 1сөөлжан канча биогумус иштеп чыгат?
- Муунак курттардын медицинадагы орду.
- Сөөлжанга байданыштуу кызыктуу маалыматтар, суроолорду түзүү.
Жыйынтыктоо: “Жаратылыш жан досум” демекчи табияттагы кездешкен жандуу организмдер менен тыгыз байланышта болуп, кызыктуу маалыматтарды алып, өз билимибизди өстүрө берели.
Азаматсыңар! Бүгүнкү сабакка активдүү катыштыңар. Саламатта баргыла.
Турдукулова Нурзада, Кара-Балта шаарындагы №4 мектептин биология мугалими
Тиркеме № 1
- Сөөлжандар эмне үчүн муунак курттар деп аталат? Сырткы түзүлүшүн мүнөздөп бергиле.
- Сөөлжандын тери каптоосу эмне үчүн нымдуу жана былжырлуу болот?
- Эмне үчүн сөөлжандар жамгыр жааганда жер үстүнө чыгышат?
- Муунак курттардын жаратылышка тийгизген пайдаларын санап бергиле.
- Сөөлжандын тамак сиңирүү системасы, “БИОГУМУС”
- Сөөлжандын нерв системасынын түзүлүшү?
- Сөөлжандын кан айлануу системасы кандай түзүлүштө?
- Муунак курттардын көбөйүшүнүн кандай өзгөчөлүктөрү бар?
Тиркеме № 2
| № | Аткарыла турган иштер | Жооптор, жыйынтыктар |
| 1 | -Эки сөөлжандын узундугун ченеп жазгыла. — Ар биринин өңү-түсү кандай экенин жазгыла, баш жана куйрук жагын тапкыла. | |
| 2 | -Сөөлжандын денесинин муунакчаларын лупа менен карап канча мууну бар экенин санагыла. -Сөөлжандын териси эмне үчүн дайыма нымдуу, былжырлуу? Былжырдын сөөлжандын жашоосунда кандай мааниси бар? | |
| 3 | -Сөөлжандын курчоосун тапкыла. Анын сөөлжан үчүн кандай мааниси бар? -Оозун жана арткы тешигин тапкыла жана дене бөлүктөрүнүн аттарын жазып чыккыла. | |
| 4 | -Денесиндеги узатасынан жаткан арка, курсак кан тамырларына байкоо жүргүзгүлө жана көргөнүңөрдү жазгыла. | |
| 5 | -Сөөлжандын боор жагынан арткы бөлүгүнөн тартып бащына чейин сөөмөйүңөр менен сылагыла. Катуу кылчалары бар экендигин байкагыла. -Сөөлжанды кагаздын бетине бош коё бергиле, ал жылганда кытыраган үн чыкканын уктуңарбы? | |
| 6 | -Сөөлжандын денесине препаровалдык ийне менен тийип көргүлө. Анын денесинин жыйрылып, кыскара түшүшү эмнеге байланыштуу? Себебин түшүндүргүлө.
|
Тиркеме № 3
| № | Суроолор | Ооба | Жок |
| 1 | Сөөлжандар — булар өсүмдүктөрдүн тамырларына зыян келтирүүчү мителер. | ||
| 2 | Сөөлжандар топуракты чиринди менен байытып, борпоң кылып пайда алып келет. | ||
| 3 | Сөөлжандар топуракта болгон бардык нерселер менен азыктанышат. | ||
| 4 | Жарым жартылай чириген жалбыракта жана жумшарып, чирип бараткан тамырлар менен азыктанышат. | ||
| 5 | Сөөлжан бөлүп чыгарган биогумус пайдалуу. |
Комментарийлер