КӨРКӨМ ӨНӨР окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн

Актуалдуулугу

Жаңы окуу жылында окуучуларга Көркөм өнөр предмети аркылуу эстетикалык билим, тарбия берүүдө курчап турган дүйнөдөгү адамды таң калтырган көркөм сулуулукту кабыл алуу, түшүнүү, сезүү жана жаратуу жөндөмдүүлүктөрүн калыптандырып өнүктүрүү – учурдун талабы. Окуу процессинин жүрүшүндө Кыргыз Республикасынын Президенти С.Жапаровдун «Инсандын руханий-адеп-ахлактык өнүгүүсү жана дене тарбиясы жөнүндө» жана «Улуттук нарк жөнүндө» жарлыктары, мектептик жалпы билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандартынын негизги талаптары жетекчиликке алынат. Илимдин жана техниканын заманбап чөйрөсүндө ар кандай сүрөттөлүштөр, чиймелер жана схемаларды пайдалануу көркөм сүрөт өнөрү аркылуу ишке ашырылат. Андай графикалык көндүмдөрдүн алгачкы кадамдары негизги жана предметтик компетентүүлүктөрдү калыптандырып, сабактарда окуучуларга терең, максаттуу билим алуулары үчүн талапты күчөтүү мезгилдин туура жана маанилүү жолу.

Ушуга байланыштуу, 2023-2024-окуу жылына карата Көркөм өнөр сабагы боюнча предметке байланышкан атайын ийримдер, мектеп ичиндеги жана мектеп аралык, облустук жана республикалык деңгээлдеги окуучулардын сүрөт көргөзмөлөрүн уюштуруп, балдардын көркөм чыгармачылык жөндөмдөрүн өнүктүрүү багытында иш-аракеттерди жүргүзүүнү сунуштайбыз. Алар:

— улуттук жана чет элдик көркөм сүрөт өнөрү боюнча теориялык билимдер аркылуу окуучулардын көркөм жан дүйнөсүн байытуу;

— мектептеги Көркөм өнөр сабагынын негизги түрлөрү (өзүнөн көрүп сүрөт тартуу, темага карата сүрөт тартуу, декоративдик сүрөт тартуу, сүрөт искусствосу боюнча аңгеме) боюнча чыгармачылык иштерди аткаруу;

— көркөм сүрөт өнөрүнүн негизги түрлөрү болуп эсептелген (графика, живопись, декоративдик-прикладдык искусство, айкелчилик, архитектура) теориялык жана практикалык билимдерди жогорку деңгээлде жеткире берүү;

— көркөм сүрөт өнөрүнүн негизги жанрлары (натюрморт, пейзаж, портрет, тарыхый, баталдык, плакат, анималисттик ж.б.) боюнча теориялык жана практикалык сабактарды мугалимдин өздүк окуу планына киргизүү менен толук ишке ашыруу;

— сүрөт искусствосуна байланыштуу адабияттарды, интернет булактарын, методикалык атайын колдонмолорду пайдаланып окутуунун жаңы ыкмаларын сабакта колдонуу.

Мектеп окуучуларынын көркөм чыгармачылыгын өнүктүрүүгө багыт берип, тарбиянын таасирин арттыруунун теориялык моделин, педагогикалык шарттарын жана практикалык сунуштарды иштеп чыгуу Көркөм өнөр предметин жетектеген мугалимдин милдети болуп эсептелет.

Ченемдик документтер

2023-2024-окуу жылында Көркөм өнөр предмети, Кыргыз Республикасынын «Билим берүү жөнүндөгү» мыйзамына, Кыргыз Республикасынын мектептик жалпы билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандартына, Базистик окуу планына жана Кыргыз Республикасынын аймагында билим берүү тармагына тиешелүү болгон укуктук-ченемдик документтерге ылайык жүргүзүлөт.

Предметтик стандарттарды, предметтик окуу программаларды жана электрондук окуу китептерин Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин (edu.gov.kg) жана Кыргыз билим берүү академиясынын (kao.kg) веб-сайттарынан карап, колдонсоңуздар болот.

Көркөм өнөр предмети боюнча 1-7-класстардагы сааттардын жүктөмүн Базалык окуу планына (БОП) карап багыт алыңыздар.

Өзгөчөлүктөрү

Мектеп окуучуларына көркөм өнөр боюнча багыт берүүдө көркөм-эстетикалык тарбиянын таасирин арттыруунун теориялык моделин ишке ашыруу маанилүү болуп турат. Демек, ушуга байланыштуу Көркөм өнөр предметин окутуу процессинде сабак өтүүнүн негизги түрлөрүн, окуучулардын чыгармачылык иштеринде алардын жаш өзгөчөлүктөрүн эске алып, ар кандай аткаруу техникаларын колдонууну сунуштайбыз. Алар төмөнкүлөр:

а) Көркөм өнөр сабагын окутуу процессинде көркөм искусствонун негизги түрлөрү графика, живопись, декоративдик жана айкел техникаларын колдонуп сабак өтүүгө көмөк көрсөтүү;

б) мугалимдин сабак процессинде сүрөт искусствосунун жанрларын колдонуусуна, мезгилдин талабына жараша электрондук-техникалык каражаттарын колдонуу;

в) STEM жана STEAM билим берүү замандын талабы болгондуктан окуучулардын чыгармачыл ой жүгүртүүсүн өнүктүрүп, сүйүктүү иш-аракетин аң-сезимдүү тандап алуусуна шарт түзүү;

г) мектептеги окуу класстарында окуучулардын чыгармачылык көргөзмөлөрүн уюштуруу, сабак учурунда жана сабактан тышкаркы учурларда ачык асман астында пленэрдик жумуштарды аткаруу.

Мындай шартта окуучулардын Көркөм өнөр сабактарына болгон чыгармачылык жөндөмдүүлүктөрү жогорулап кызыгуулары артат.

Демек, Көркөм өнөр сабагында сүрөт искусствосунун негизги түрлөрүн жана жанрларын туура колдонуунун натыйжасында окуучулардын дүйнөлүк жана элдик өнөрлөргө таасирлениши, жаңы техникада көркөм иштерди аткаруусу менен чыгармачылык шыктануулары калыптанат. Дүйнөлүк жана улуттук көркөм искусство ишмерлери, алардын аткарган чыгармалары менен таанышып, көркөм искусство ишмерлерине болгон сый-урматтары жетилип, алардын чыгармаларына шыктанып, өздөрүнүн чыгармачылыкка болгон дилгирлиги ойгонот.

Күтүлүүчү натыйжаларды баалоо системасындагы жаңы моделдерди окуу практикасына киргизүү, негизги милдеттердин бири болуп саналат. Билим берүүдөгү жетишкендиктеринин маанилүү функциясы окуучуларды өз алдынча өзүн-өзү баалоо иш-аракеттерине тартуу болуп саналат.

Өзүн-өзү баалоо алгоритми:

1. Тапшырмада эмне кылуу керек эле? Максаты эмне, натыйжада эмнеге жетишиш керек эле?
2. Жыйынтык алдыбы?
3. Тапшырма толугу менен аткарылдыбы же ката кетирдиби? (Катаны аныктоо.)
4. Толугу менен өз алдынча аткардыбы же жардам мененби?
5. Аткарууда кандай жөндөм иштелип чыкты?
6. Тапшырманын деңгээлин аныктаңыз: а) маселени чечүү үчүн «эски», мурунтан эле үйрөнгөн билим керек болсо – билүүгө милдеттүү болгон деңгээл; эгерде тапшырманы аткарууда тема боюнча жаңы билим талап кылынса — жогорку деңгээл; мындай тапшырманы аткара элекпиз, аны аткаруу үчүн жаңы билим керек — максималдуу деңгээл.
7. Тапшырма кайсы деңгээлде аткарылганын аныкта?
8. Тапшырманын аткарылышынын негизинде, өзүңдү өзүң баала.

Бул алгоритм боюнча окуучу класста өзүн өзү баалоону үйрөнөт. Мугалим баасын жөндөп коюуга укуктуу.

Өзүн-өзү баалоо алгоритмин колдонуу окуучунун аткарылган тапшырмалардын натыйжалуулугун жогорулатат.

Окуучулардын чыгармачылык иштерин баалоо боюнча сунуштар

Төмөнкү көрсөткүчтөрдүн максатка ылайыктуу негиздери:

1) окуучулардын көркөм – чыгармачылык жөндөмдүүлүктөрүн (жеке жетишкендиктерин) өнүктүрүү;

2) тапшырманы аткаруунун стандарттуу эмес, идеянын оригиналдуулугун, көркөмдүүлүгүн, чеберчилигин билүү, практикалык ишке ашыруунун деңгээлин аныктоо;

3) окуучунун демилгелүү чыгармачылык көрүнүштөрү: анын суроолорунун, жоопторунун, ой-пикирлеринин оригиналдуулугу, кошумча материалды өз алдынча издөө ж.б.

Жетишкендикти баалоонун ар кандай формаларынын аркасында окуучулар көзөмөлдөп баалоочу бир катар сапаттарына ээ болушат. Мугалим жана ата-энелер ар бир окуучунун чыныгы жетишкендиктерин байкай алышат.

Көркөм өнөр предметинин программалык материалдарын ишке ашырууда 2-6-класстар үчүн окуучулардын окуу китебин, ошондой эле 1-6-класстар үчүн иштелип чыккан методикалык колдонмолордогу маалыматтарды талдап, иргеп өзүңөрдөгү мүмкүнчүлүктөрдү эске алып колдонууну сунуштайбыз. 1-класстан 7-класска чейинки окуучулардын ишмердүүлүгү жана күтүлүүчү натыйжалары билим берүүнүн предметтик стандартында кеңири берилген, ар бир сабакта ийгиликке жетүү үчүн натыйжалуу колдонуңуздар.

Август кеңешмесинде төмөнкү маселелерди талкуулоо сунушталат

1. «Мугалимдин предметтик жана окутуу усулдары боюнча компетенттүүлүгүн калыптандыруу жолдору» аттуу темада тегерек стол уюштуруу.
2. Жаш мугалимдер менен иш алып баруу, алдыңкы педагогикалык тажрыйбаны жайылтуу.
3. Окуучуларга Көркөм өнөр предметин окутууда санарип сабаттуулугун өнүктүрүү жолдору.
4. Көркөм өнөр предметин окутууда PISA изилдөөсүнүн негизинде окуучулардын ой жүгүртүү жөндөмүн, билимин аныктоо багытында тесттерди түзүүнүн жолдору;
5. Көркөм сүрөт өнөрү боюнча иш-чараларды жогорку деңгээлде уюштуруу максатында көркөм каражаттар менен камсыз болушун ата-энелер менен биргеликте чечүү.
6. Республикалык мугалимдердин кесиптик билимдерин жогорулатуу жана долбоорлор менен иштөө маселелери.
7. STEM жана STEAM билим берүү технологилары боюнча окуучулардын чыгармачыл ой жүгүртүүсүн өнүктүрүү.