БАЛАНЫН ҮЙДӨГҮ НАРКТУУ ЖҮРҮМ-ТУРУМ МАДАНИЯТЫН САКТОО ЭРЕЖЕЛЕРИ

САБАКТЫН ТЕМАСЫ

«БАЛАНЫН ҮЙДӨГҮ НАРКТУУ ЖҮРҮМ-ТУРУМ МАДАНИЯТЫН САКТОО ЭРЕЖЕЛЕРИ»

Аӊгемелешүүнүн багыты: Нарктуу инсандык маданият, мамиле жана жүрүм-турум маданияты.

Максаты: Нарктуу жүрүм-турум маданияты тууралуу окуучулардын билимдерин бекемдөө.

1-тема: Үйдө жана коомдук жайлардагы баланын жүрүм-турум маданияты, үйдө баланын күндөлүк режиминин болушу, аны так сактоого көнүгүү, убагында туруу, убагында ата-энесине жардам берүү, убагында мектепке жана башка кошумча билим алуу, эс алуу, көңүл ачуу жайларына баруу; бекерпоздуктан качуу, күндөлүк убактысын туура нерсеге пайдаланууга көнүү, начар достордон арылуу, жаман чөйрөгө барбоо, кечинде өз убагында кийинки сабактарына даярданып, убагында эс алуу; кол телефонду чектөөсүз көрүүнү адат кылбоо, интернеттен пайдалуу нерсени гана көрүү. Үйдө күндөлүк жүрүм-турум эрежесинин үлгүсүн түзүү, аны талкуулоо.

Практикалык иш: Баланын үйдөгү жүрүм-турум эрежеси, аны сактоо маданияты тууралуу долбоорлор, талкуулар, ойлор, пикирлер, презентациялар.

Предметтер аралык байланыш: кыргыз адабияты, тарых.

Методдору жана ыкмалары: топто иштөө, талкуулоо.

Ресурстар: макал-лакаптар, слайд, ырлар, ватман кагазы, проектор, темага карата жасалгалоолор, интернат-булактары.

Убактысы: 45 мүн.

Сабактын максаттары

Окуучуларды үй-бүлөдө жана коомдо жакшы жүрүм-турум эрежелерине үйрөтүү;

Кыргыз элинин нарк-насилине таянып, улууну урматтоо, кичүүнү ызаттоо сыяктуу сапаттарды бекемдөө;Окуучуларда жоопкерчиликти, тартипти жана адеп-ахлакты калыптандыруу.

САБАКТЫН ЭТАПТАРЫ:

Уюштуруу бөлүгү (5 мүн.) (саламдашуу, класста жагымдуу жагдай түзүү. Класстан тышкаркы иштин темасы менен тааныштыруу).

Киришүү (5 мүнөт)

Мугалимдин кириш сөзү:

Окуучулар менен саламдашуу. Сабактын максатын түшүндүрүү. “Баланын үйдөгү нарктуу жүрүм-турум маданиятын сактоо эрежелери жөнүндө” (Кыскача ой бөлүшү)

– Кыргыз эли «Адамдын көркү – адеп» деп бекеринен айткан эмес. Ар бирибиз үй-бүлөдө алган тарбиябызды, жүрүм-турумду коомго алып чыгабыз? Ошондой эле үйдөн алган тарбиябыз келечектеги жашообузга чоң таасир этет. Кыргыз эли ар дайым «Улууну урматта, кичүүнү ызатта», «Адамды көркү адеп» деп келген.

Ошондуктан үйдөгү жүрүм-турум маданиятын сактоо – ар бирибиздин милдетибиз. Бүгүн ошол нарктуу жүрүм-турум тууралуу сүйлөшөбүз/

III. Негизги бөлүк (20 мүн.)

Топтук иш (10 мүнөт)

а) Нарктуу жүрүм-турум деген эмне?

Үй-бүлөдө улууларды урматтоо, алардын сөзүн угуу;

Кичүүлөргө кам көрүү, боорукер болуу;

Чындыкты айтуу, жалганга жол бербөө;

Үй-бүлөнүн ишине жардам берүү, жоопкерчилик алуу.

б) Үйдөгү жүрүм-турум эрежелери:

Ата-эне менен сылык сүйлөө, аларга урмат көрсөтүү.

Үй иштерине жардам берүү (тазалыкns сактоо, кичүүлөргө кам көрүү).

Чындыкты айтуу, жалган айтпоого көнүү.

Үй-бүлө мүчөлөрү менен ынтымактуу болуу.

Үйдө адептүү сүйлөп, жаман сөз колдонбоо.

Чоңдор кирип келгенде ордунан туруп саламдашуу.

Үйдө китеп окуп, билим алууга убакыт бөлүү.

в) Нарктуу жүрүм-турумдун пайдасы:

Үй-бүлөдө ынтымак жана жылуу мамиле түзүлөт;

Ата-эне кубанып, баласына ишеничи артат;

Коомго чыкканда бала сыйлуу жана маданияттуу болот.

г) Кыргыз элинде айтылган акыл-насааттар: «Ата-энени сыйлаганды кудай да сыйлайт»

«Жакшы бала – ата-эненин кубанычы, жаман бала – ата-эненин күйүтү»

«Адамдын башы – акыл менен, үйдүн башы – тарбия менен»

в) Талкуу суроолору:

Үйдө ата-энеңерге кандайча жардам берип жатасыңар?

Силердин оюңарча, тарбиялуу бала кандай сапаттарга ээ болушу керек?

«Нарксыз» жүрүм-турум дегенди кандай түшүнөсүңөр?

IV. Практикалык бөлүк (10 мүн.)

Окуучуларды топко бөлүнүп, ар бир топ «Үйдөгү нарктуу жүрүм-турумдун бир үлгүсүн» сахналаштырып көрсөтөт (мисалы: ата-энеге жардам берүү, кичүү бир тууганды карап берүү, улууга орун берүү, чындыкты айтуу ж.б.).

Ар бир сахналаштырылган көрүнүштөн кийин класска суроо берилет: «Бул көрүнүштүн тарбиялык мааниси эмнеде?»

Сахналаштырылган көрүнүш: “Үйдөгү нарктуу жүрүм-турум”

Тема: Үйдөгү үлгүлүү жана нарктуу жүрүм-турум

Максат: Балдарды үй-бүлө ичинде улууну урматтоого, кичүүнү ызаттоого, сылык, жоопкерчиликтүү болууга үндөө.

Каармандар:

Эне

Ата

Бекзат (улуу баласы, 7-класс)

Айгүл (карындашы, 3-класс)

Жээнбек (чоң ата)

Көрүнүш: Таңкы үй-бүлөлүк абал

(Үйдө дасторкон. Эне чай даярдап жатат. Бекзат телефон менен алек, Айгүл оюнчугун чогултуп жүрөт.)

Эне:

– Балдарым, тургула! Таңкы чай даяр болду. Биринчи чоң атаңарды чакырып келгиле.

Айгүл (жүгүрүп чыгып):

– Макул, апа! (Чоң атасын жетелеп келет.)

Айгүл:

– Чоң ата, келгиле, дасторконго отуруңуз.

Чоң ата (жылмайып):

– Рахмат, кызым. Кичүүсү улуу адамга жол берсе, үйдө береке болот.

Бекзат (телефонун карап):

– Мен тамак жей электе оюнумду бүтүрөйүнчү…

Ата (сылык, бирок катуу үн менен):         – Балам, дасторкон үстүндө телефонго караган – нарктуу иш эмес. Улууну сыйла, дасторконду урматта.

Бекзат (уялгандай):

– Кечиресиз, ата. Телефонун коёт.

Эне:

– Мына ушинтип, бири-бирибизди урматтап отурсак, тамагыбыз да даамдуу болот.

2-Көрүнүш. Кечки маек

(Кечинде Айгүл китеп окуп отурат, Бекзат апасына жардам берип жатат.)

Атасы:

– Балдар, бүгүнкү күн кандай өттү?

Бекзат:

– Мугалим «нарктуу үй-бүлө» тууралуу айтып берди. Мен биздин үйдү мисал кылдым.

Айгүл:

– Мен да апама дайыма жардам берем. Үйдү жыйнайм, полду жууйм, тамак жасаганга жардам берем.

Энеси:

– Балдарым, силердин дайыма мага жардам бергениңер, сылык болгонуңар – биздин үйдүн нарктуулугун билгизип турат.

Чоң атасы:

– Туура айтасың, кызым. Үй-бүлөдө сылыктык, мээрим, урмат болсо – ошол нарктын өзү. (Бардыгы бири-бирин карап жылмайышат.)

Атасы:

– Нарк – бул сөз эмес, иш жүзүндөгү жүрүм-турум. Ар күнү кичине иш менен да үйүңдүн аброюн көтөрө аласың.

Баары бир ооздон:

– Үйдөгү нарктуу жүрүм-турум – элге да үлгү болот! (Музыка коюлуп, сахна жабылат.)

V. Жыйынтык (5 мүн.)

Мугалим:

– Балалык үйдө алган тарбия – өмүр бою силер менен болот. Нарк-насилдүү жүрүм-турум ар дайым силерге ийгилик, урмат алып келет. Өзүбүздү тарбиялап, ата-энебиздин, мугалимдерибиздин акыл-насаатын угуп жүрөлү.

Үй тапшырма

«Мен үй-бүлөмдө кандай жакшы жүрүм-турумду карманам?» деген темада эссе жазуу.

Кыргыздын нарк-насыяттарына байланыштуу макал-ылакаптарды чогултуу.

Тарбия, социалдаштыруу жана 

мектептен сырткаркы кошумча

билим берүү лабораториясынын

 башчысы Алымбаева Б.Б.