ТӨЛӨГӨН КОЗУБЕКОВ АВИАЦИАЛЫК ИНСТИТУТТА

И. Абдраимов атындагы Кыргыз авиациалык окуу жайында “Кыргыздын улуу ойчулу Жусуп Баласагындын “Кут Билим” эмгегиндеги адеп-ахлах тууралуу ойлору” аталышындагы сыйлуу сабак акын, жазуучу Төлөгөн Козубековдун катышуусунда болуп өттү.

Адеп-ахлах түбөлүктүү түшүнүктөрүн акыл тегирменине салып, талдап, тактап баш-аягы калыптанган окуу сымал ырааттуу чагылдыруу жагынан орто кылымда жазылган Жусуп Баласагындын «Куттуу Билим» дастанына, түрк тилдүү элдердин руханий көркөм мурастарынан — эч бири теңдеше албайт. Акын алды менен адамдын турмушунда жакшылык менен жамандык жанаша жашай тургандыгына токтолот. Дастандын мазмуну акындын адамдар ортосундагы этикалык эрежелердин ак-карасын ылгап, мыкты өздөштүрүп ыраттуу алкакка салгандыгынан кабар берет. Баласагындык  Жусуптун «Куттуу Билим» поэмасы биздин ата-бабаларыбыздын руханий турмушунда кылымдардан бирдиктүү, өз ара байланыштуу эки — отурукташкан жана көчмөн маданияттарыбыздын түпкү башатын ырастаган элдик руханий кенч.

Маалыматтарга караганда Жусуптун аталган чыгармасынын үч нускасы сакталып турат. Чыгарма чыгыш маданиятында кеңири тараган санат-насыят маанисиндеги этикалык-дидактикалык эмгек. «Куттуу Билимде» автор өз заманындагы адеп-этикалык принциптерди, идеяларды ошол доордун тарыхы, маданияты, дини менен шайкештикте карап, аларды акыл таразасына салып баалап, нарктап ой толгогон. Ошондуктан бул чыгарманы адамзатка ар убак адеп-ахлактык азык болуучу этикалык энциклопедия катары бааланат.  «Куттуу Билимдин» этикалык өзөгүн негизги төрт түшүнүк түзөт: адилеттик, акыл-эс, бакыт, каниеттик.

«Билимдүүлүк, билермандык урмат-сыйдын бешиги, билимдүү адам адеп жолун сактаса, анда ал жогорку сыйга татыктуу. Акыл-эс, илим-билим касиеттерин автор ар намыс менен шайкештикте карап, түркөй адам намыстан да куру болот деген тыянакка келет. Адамгерчиликти адептүүлүктүн туу чокусу деп түшүндүрөт. Адамгерчилик адам ысымын бийиктетип, затын жаркыратып, жашоонун улуу жолун ачат» — деген улуу ойчул.

Сыйлуу дарстын ардактуу мейманы Жусуп Баласагындын чыгармасын байыркы түрк тилинен азыркы кыргыз тилине которгон акын, жазуучу, котормочу Төлөгөн Козубеков бул чыгарманы жогорку окуу жайлардагы тилчилер, адабиятчылар гана эмес, учкучтар мектеби да изилдеп жаткандыгына абдан кубанып жатканын айтып, Баласагындын ошондогу ойлору азыркы турмушта деле өзгөрүүсүз колдонулуп келе жатканын белгиледи.

• Абийир деген кыргыздын жакшы сөзү бар. Биз азыр ал сөздүн ордуна ыйманды колдонуп калдык. Баласын чыгармасында бул сөздү бир да ирет колдонгон эмес. Абийирге басым жасаган. Чындыгында, абийирдүү адам бардык жагынан жакшы киши болот. Негизи чыгармада мамлекет башчылары кимге, кандай мамиле жасашы керек тууралуу, экономика жаатында кедейлерди орто чарбага көтөрүү керек, орто чарбаны бай кылуу керек деген ойлор айтылган. Ошондо мамлекетибиз бай болот дейт. Бүгүнкү күндөгү саясатты миң жыл мурун эле айтып койгон экен. Билим-илим тууралуу да жазылган. Чыгармадагы ар бир багыт боюнча өзүнчө китепчелерди чыгаруу оюмда бар,  — деди Төлөгөн Козубеков.

Иш-чаранын алкагында, студенттер Төлөгөң Козубековдун чыгармалары тууралуу суроолорду узатып, кызыктуу жоопторду алды.