КОЖОМКУЛ БАЛБАН

Жамал Тавалдиева,

Бишкек шаарындагы №21 мектебинин

башталгыч класс мугалими  

Сабактын аты: Адабий окуу

Сабактын тиби: аралаш

Сабактын формасы: маектешүү

Керектелүүчү каражаттар: темага байланыштуу таркатмалар, карточкалар, сүрөттөр ж.б.

Предмет аралык байланыш: Мекен тануу, көркөм өнөр, математика.

— Саламатсыңарбы, менин кымбаттуу окуучуларым!

Мен силерди мектеп босогосун аттап билим алып баштаганыңардан бери ар бириңерди эң мыкты окуучулардан деп билем. Анда эмесе, балдар, баарыңарга ийгилик каалоо менен бирге бүгүнкү сабагыбызды баштадык.

Балдар, бүгүнкү сабагыбызды баштаардын алдында бири-бирибизге ураан чакырып шыктандырып алсак.

Бирден өзүңөргө жаккан ураанды тандап алсанар, тандап алган урааныңар аркылуу топторго бөлүнүп аласыңар.

1 топ: “Илим”

Илим деңиз — билим кайык деген ураанды тандадык. Биз топ менен кеңешип иштеп мыкты — жыйынтыктарды чыгарабыз.

2 топ “Билим”

Адамдагы эң сонун нерсе акыл менен билим демекчи биз мыкты билим алып. Келечекте элге пайдалуу мыкты иштерди аткарабыз.

3 топ “Максат”

Биз кыймылдаган кыр ашат деген ураанды тандап алдык. Анткени биз жакшы нерсеге макст коюп, алдыга умтулуп ийгиликке жетебиз!

— Азаматсыңар!

— Балдар, биз ураандары чакырып алдык, топторго бөлүнүп алдык. Ушундай мыкты ураандар менен бүгүнкү сабакка активдүү катышабыз.

— Адаттагыдай эле сабагыбызды алтын эреже менен баштайбыз:

— 1 Тез жана кыска сүйлөйбүз.

— 2 Жолдошторубуздун жоопторун угабыз.

— 3 Башкаларга тоскоол болбойбуз.

— 4 Ар бир сабакта өзүбүзгө пайдалуу билим алганга умтулабыз.

— 5 Сабакка активдүү катышабыз.

— 6 Бири-бирибизди туура баалайбыз.

— 7 Мугалимдин сөзүн угабыз.

Мээге чабуул: Балдар сүрөт боюнча ойлорун айтып башташат. (Балбандын сүрөтү)

— Азаматсыңар! Ар бириңердин оюңар баалуу.

— Рахмат баарыңарга! Бул сүрөткө кийинчерээк сабактын аягында дагы кайрылабыз.

— Балдар келгиле өтүлгөн сабакты, үй тапшырманы эсибизге салып алалы. (Кубиктеги суроолор менен суроо — жооп, пикир алмашуу)

— Даярбызбы?

— Жуурат деген эмне? (Ынак кой сүтүнөн уютулган айран)

— Калп деген сөздү кандай түшүнөсүңөр? (Дин кызматчысы)

— Куйручук салап айтып кирсе Калпа ажынынкына барганда аны кандай кабыл алды? Куйручук салам айтып кирсе Калпа ажы алик албай коет, куудул тайманбай төргө өтөт.

“Конокко жуурат алып келгиле” дейт Калпа жууратты биринчи Калпага, андан соң Куйручукка беришет. Калпа жууратты ичип Куйручукту карап ичте ыркырайт, Куйручук жуураттан чоң ууртап, күчүккө окшош үрүп оозундагфы жууратты манаптын бетине бүркүп салат.

Өз төрүндө мындай кордукту көрбөгөн неме:

— Бул эмне кылганың? — дейт.

Анда Куйручук: — “Сен берген жууратты кызганып ырылдадың мен күчүк болуп борсулдап үрдүм, өзүң күнөөлүсүң” дегенде тиги сөз таба албай калды.

— Келген конокту шылдыңдап мамиле кылган Калпа ажыга кандай баа бересиң?

— Калпа ажы — ачкөз куу, айлакер, дөөлөтүнө мас, алдым-жуттум.

— Аны сөзү менен жыккан Куйручукка кандай баа бересиңер?

— Куйручук акылман, калыс, куудул, боорукер, ар дайым бай-манаптарды шылдындап элге уят кылуучу экен.

Демек балдар, биздин каарман Куйручук элге кылган жакшы иштери, ак ниеттиги, боорукерлериги менен эл оозунда калыптыр.

— Азаматсыңар!

— Анда эмесе жаңы темага кезек берсек. Бүгүнкү сабагыбызда өтүүчү жаңы тема: Кожомкул балбан

(Панелге бүгүнкү числону, теманы жазам)
Келгиле, экранга көңүл бурабыз (Кожомкул тууралуу видео кетет 7-мин.)

Кожомкул Кыргыздын саяк уруусунан чыккан, дүйнөлүк алп балбан. Ал 1888-жылы Суусамыр өрөөнүндөгү Кең-Суу кыштоосунда туулган.

Анын бою 263см. салмагы 164 кг. болгон бут кийминин өлчөмү 52- чен (размер), колунун баш бармагынын калыңдыгы 4 см. Ал эми алаканынын узундугу 26 см болгон.

Атасы Кошуке уулу Каба күчтүү балбан болгон. Энеси Алмадай эр сайшка түшкөн белгилүү зайып болгон. Кожомкул 15 жашында 45 жаштагы дасыккан балбанды жыккан, өмүр бою күрөштө, эңиште эч кимге жеңилген эмес. Жаш кезинде сламагы 400 кг чыккан өгүдү жаракадан сууруп алган. Салмагы 680 кг ташты эл “Кожомкулдун ташы” деп билет. Анткени ал ташты 100 метрдей жерге көтөрүп барып жерге уруп киргизген. Чүйдөн Суусамырга баратып аты баспай калганда ашуудан өзү көтөрүп өткөн. Балбандын эки уулу бир кызы болгон. Кожомкул балбан 1955-жылы 67 жаш курагында дүйнөдөн кайткан. Балбандын атын өчүрбөй эскерип туруу үчүн спорт коому жыл сайын ар кандай мелдештерди өткөрүп турат. Балбандын туулуп өскөн жеринде жана Бишкек шаарында үй музейи ачылган. Борборубуздагы спорт ордосуна Кожомкул балбандын аты ыйгарылган.

Физминутка.

Илим тобу: Кожомкул балбан тууралуу класстер түзөт.

Билим тобу: Кожомкулдун сүрөтүн тартып беришет.

Максат тобу: суроолорго жооп беришет.

— Кожомкул кайсыл жерде туулган?

— Кожомкул 1888-жылы Суусамыр өрөөнүндөгү Кең-Суу кыштоосунда туулган.

— Кожомкул балбан жөнүндө кандай окуяларды билесиңер?

— Ал өмүр бою күрөштө, эңиште эч кимге жеңилген эмес.

Бир тойдо манап Кожомкулга кайрылып: — Жигит, сени балбан деп угуп жүрөм, эгер балбан болгондугуң чын болсо тээ желеде байланып турган тайлардын бирин бизге көтөрүп келчи, — дейт. Кожомкул желеде турган тайдын бирин көтөрүп дөбөдө отурган элдин алдына алып келет.

Балдар тапшырмаларды аткарышат.

— Азаматсыңар, балдар!

Сабагыбызды бышыктайлы.

Балдар телефонубузду алып чыгып Wordwall го кирип жаңы темаларга карата жооп беребиз.

— Азаматсыңар, балдар!

Балдар платформаны колдонуп сабакты бышыкташат.

Сабакты жыйынтыктоо: балдар сабактын башында мен силерге көрсөткөн сүрөт кимге таандык экен?

Кожомкул балбанга таандык.

— Азаматсыңар.

— Сабагыбызды ушуну менен жыйынтыктайбыз.

— Бүгүнкү сабагыбыз абдан кызыктуу болду деп ойлойм.

— Баарыңарга рахмат.

Бүгүнкү сабакта активдүү, кол көтөрүп жооп берген топтордо шамдагайлыгы менен иштеген окуучуларга эң жакшы баа менен баалайбыз.

Үй тапшырма: Кожомкул балбан жөнүндөгү суроолорго даярданып, макалдардын маанисин чечмелегиле.