БЕРЕКЕЛҮҮ АЛТЫН КҮЗ

Тыналиева Айжамал,

 Бишкек   шаарындагы  № 50   жалпы  билим  берүү   орто мектебинин

 башталгыч классынын мугалими

Класстык саат  1-класс

Тема: Берекелүү алтын күз

Максаты: Алтын күз жөнүндө маалымат алышып аны башка жыл мезгилдеринен өзгөчөлүктөрүн айырмалай алышат.  Күз мезгилинде бышып жетиле турган дан эгиндери жана мөмө жемиштер жөнүндө кеңири маалымат алышат жана алар жөнүндө  көркөм ыр саптарын айтып беришет.

Күз мезгилине көңүл буруу менен алган  билимдери аркылуу окуучулардын ой жүгүртүүлөрү  жогорулап, эс тутуму  өнүгөт.

Жаратылышты сүйүүгө, аяр мамиле кылууга тарбияланышат.

Жабдылышы: Панель доска, слайд, жалбырактан гербарий көргөзмөсү, көркөм сүрөттөр, жашылча жемиштерден колонерлер.ж.б.

Жүрүшү: Уюштуруу. Саламдашуу

Кыргыз Республикасынын гимнин ырдашат.

Мугалим: Балдар айланабызга көз жүгүртөлүчү, азыр кайсы мезгил?

Балдар: Күз. Туура айтасыңар азыр күз мезгил.

Мугалим:

Көптөн күткөн эмгекчиге,                            Сары кызыл түрдүү алма,

Кирип келди алтын күз.                                Сабагынан үзүлүп.

Дыйкандарга мол түшүм,                             Тоодон соккон шамал да,

Алып келди алтын күз.                                   Топурап түшөт күбүлүп.

               Түрдүү мөмө жемиштер,

               Төгүлгөн кез алтын кез.

               Эмгекчи   элди кубантып,

              Келди мына берекелүү алтын күз

Күз келди. Хор ырдашат

Күз жөнүндө көркөм саптар

Самира: Жаратканым тартуулаган күз айы,        С.Аяна: Күз мээрими айланага алтын жаа

Берекелүү ырыскылуу бул айы.                              Айлампадан балык ыргыйт жлтылдап,

Адамдарда бүгүн мына башкача                            Күнгө бышып, түркүн жемиш кызарып,

Баардыгынын көтөрүңкү маанайы.                       Алып барат өзөндө жай калкылдап.

Эмир: Коңур тартып туш тарап,                             Ш.Айбийке: Ырыскы чачып айлана

Коон, алма жыттанат.                                                Элдердин жүзү жылмайды.

Аңыз кечип мүнүшкөр                                               Кең болсо күздүн пейили,

Бөдөнөгө куш салат.                                                   Жыл жакшы болот турбайбы.

Нурсия:  Алтын күз ыры                                             Н.Фатима: Күз мезгили

Алтын күздө сапсары                                                  Коондун жыты буркурап,

Араласам бакчаны.                                                      Дарбыздар бышты чатырап.

Айлана бүт шаңданып,                                               Мээнетин көрүп үзүрүн.

Капыстан ырдай баштады.                                         Дыйкандын чери жазылат.

Т.Нурпери:   Күз

Он эки айдын үч айы,                                                   Арсен: Дасторкондо нан жайнап,

Күркүрөгөн күз айы.                                                     Эч бөксөрбөй май, каймак.

Бөлүштүргөн табият.                                                     Айлыбызда майрам той

Төрт мезгилге атайы.                                                    Самоор-самоор чай кайнап.

Дарика: Мөмө жемиш бүт бышып,                           Алихан: Малга толуп ар аймак,

Жыйым терим күч алып.                                              Кыштоолорун даярдап.

Эгин батпай кампага,                                                     Кубанышат малчылар,

Күз береке. Күз кызык.                                                  Семиз-семиз  мал айдап.

Шаййаде:  Күз мезгилин сагынсак,                            К.Адеми: Түсү сары алтындай,

Көөдөндөргө шаң толот.                                              Түшүмү төөнүн карынындай.

Эмгектенген дыйкандын,                                             Мына келди күз мезгил,

Кырманына бак толот.                                                  Молчулук менен токчулук.

С.Амина:          Алма                                                    Алинур:  Коон

Мен алмамын, алмамын,                                              Койдой болгон коонмун мен,

Бакта өсүп калганмын.                                                    Күз келгенде союшат.

Жесең тоюп курсагың,                                                     Ичек-кардым артылбайт,

Шекер татыйт таңдайың.                                                 Бөлөк алып коюшат.

Мунар: Дарбыз                                                                Барсбек:   Буудай

Дарбыз, дарбыз дешип,                                                    Буудаймын мен кыпкызыл,

Дарбып калат балдар.                                                       Ысык нанды жараткан.

Жумшак дешип тишиңе да,                                              Ата-баба сыйлаган,

Жакшы көрөт  улуулар.                                                    Нечен кылым эл баккан.

Алибек: Арпанын ыры

Арпамын мен муруттуу,                                                   Б.Алина: Сабиз, пияз, бадыраң,

Мал тойгузган жан болом.                                                Ар жылына тигемин.

Кампа толуп мен менен,                                                   Кандай кылып багаарын,

Баардыгына жем болом.                                                   Кадимкидей билемин.

Жалбырак жөнүндө көркөм саптар

Руслан:     Жалбырактар алтындай,                                Артур: Сапсары болгон жалбырак,

Асманга учат жалтылдап.                                                  Самсаалап түшөт кайыңдан.

Жалбырактар саргайып,                                                     Коюнга батпай береке,

Сары килем салышат.                                                        Коңур күз алтын баарынан

Дыйкандар жыйнап түшүмдү,

Күзүндө келет молчулук.

Эрика: Бак –дарактар саргайып,                                       Жаңылай Айпери: Жалбырактын түрү көп,

Карагай гана жапжашыл.                                                    Бири жашыл бири көк.

Күнү-түнү жамгыр жаап,                                                       Күз келгенде саргайып,

Суук келгенсип өңдөнөт.                                                       Сабагынан күбүлөт.

Амир: Жалбырагы ийнедей,                                               А.Амина: Жалбыракты ар кандай,

Карагайдын арчанын.                                                            Тоо, талаадан көп көрдүм.

Түсүн такыр өзгөртпөйт,                                                         Барбы жокпу айткыла,

Жашасада канча жыл.                                                             Жалбырагы сөксөөлдүн.

Раяна, Аяна, Абу Бакрь: Чулгап жерди үймөк сары жалбырак,

Чөп кубарат бели сынып,жалдырап.

Терезелер ным кучактап тердешсе,

Туман уктайт талааларда магдырап.

Аелина: Керилген жер бети,                        Рамазан, Баястан, Айбийке, Эрхан: Жамгыр жаап күз келди,

Алтындай келбети.                                           Бибизат, Нурдан:  Жалбырактар күбүлөт.

Тоо болуп жыйналат.                                                            Сары, кызыл жалбырак,

Эмгектин бермети.                                                                  Бутубузга үйүлөт.

Мухамбет: Берекелүү күз келди,                                         Эламан: Улуулардан накыл кеп,

Айыл алма жыттанат.                                                              Күндө угуп жатабыз.

Ак буудайдын данына,                                                            Жаз жарыш, күз күрөш деп

Кампа толду шыкалып.                                                             Айтат ага атабыз.

Бегайым: Жыйым-терим маалы,                                           Бегимай: Каникулда биз дагы,

Бекер жүргөн эч ким жок.                                                       Өнөктүккө катыштык.

Эл жабыла иш менен,                                                               Картошканы пиязды,

Талаа жактан кеткен жок.                                                        Кампаларга ташыштык.

Нурислам: Жардам бердик, алма тердик,                           Жардам бердик, жүзүм тердик,

Мектеп алма багынан,                                                              Жийде жыйнап ойнодук.

Жаңгак кагып, күнгө жайып,                                                    Кол кармашып, бий бийледик,

Койдук дагы жаңыдан.                                                              Түшүм тоюн тойлодук.

Обондуу ырларга кезек берели:

Күзгү бакчам.             Түшүм майрамы.      Бүлдүркөн.

Самира: Жалын бий бийлейт.

Жыйынтыктоо:

Мугалим: Мына балдар, берекелүү алтын күз келип, молчулук, токчулук кези кандай болот баарын ыр түрүндө айтып, көз алдыбызда да  көрүп турабыз. Ар бир мезгилдин өзүнүн бири-бирине окшошпогон жактары бар. Күз мезгили ушул берекеси  менен артык.

Түшүм майрамыбыз кут болсун!