УЛУТТУК ЖАҢЫ БИЛИМ БЕРҮҮ МОДЕЛИНЕ МУГАЛИМДЕР ДАЯРБЫ?

Республикалык педагогикалык кызматкерлердин  квалификациясын жогорулатуу жана кайра даярдоо институту мугалимдердин квалификациясын жогорулатуу системасын жаңылап, мугалимдердин талабы боюнча өзгөрүүлөр киргизилип, балдардын функционалдык сабаттуулугун калыптандырууга көңүл бурулуп жатат.

Кандай өзгөрүүлөр киргизилди?

Республикалык педагогикалык кызматкерлердин  квалификациясын жогорулатуу жана кайра даярдоо институтунун директорунун орун басары Жаркын Укееванын берген маалыматына таянсак, 2024-2025-окуу жылына карата окуу  программалары жаңыланып колдонууга киргизилди.

— STEM билим берүүгө көңүл бурулуп жатат. Инженердик  кесиптерге багыттап математика, илим, техника, инженерия багыттарында окутууга көңүл бурулуп, мугалимдер бүгүнкү күндө Кембридж системасы боюнча квалификацияны жогорулатуу курстарынан окуп жатат. Сынактан өтүп келген мектеп директорлору да кесиптик чеберчиликтерин жогорулатышууда. Ошондой эле окуучулардын ишкердик көндүмдөрүн калыптандырууга карата дагы жаңы курстар иштелип чыкты, — дейт Ж.Укеева.

Бүгүнкү күндө  120  предметтик, тематикалык жана көчмө курстар иштесе, анын ичинен  30дан ашыгы жаңы курстар. Алсак, модернизацияланган ченемдик-укуктук документтерге жана PISAнын талаптарына негиздеп сабакты пландоо; STEM, STEАM, STREАM, PISAнын контексттеринде интеграциялап окутуу; башталгыч мектепте  функционалдык сабаттуулукту  калыптандыруу: диагностика, колдонуу, жалпылоо; окуучуларда жашыл көндүмдөрдү калыптандырууда класс жетекчинин ишмердүүлүгү; жождордо, колледждерде предметти жана тилди (СLIL) интеграциялап окутуу методикасы ж.б. бар.

Санариптик технологияларды өнүктүрүү  жана социалдык тармактар менен иштөөдө: “Moodle” платформасы ишке киргизилип, учурда 80ден ашык электрондук курстар бар. Дүйнөлүк банктын долбоорун ишке ашыруу бөлүмүнөн 58000 мугалим окуп, сертификат ала алышты.

Методикалык куржун

Мугалимдин компетенттүүлүгүн өнүктүрүүдө, аларга методикалык билим берүү максатында  “Методикалык куржун” бөлүмү иштелип чыгып, институттун сайтына жайгаштырылган. Методикалык куржунда бардык класстарга тийиштүү мугалимдер үчүн 22 предмет боюнча 110дон  ашык сабактар, окуу пландар, видеосабактар киргизилген.

— Бүгүнкү күндө мугалимдердин каалоосуна жараша окутуу үч формада жүрүүдө: бетме-бет (офлайн), аралыктан (онлайн) жана аралаш (онлайн/офлайн).

2023-2024-окуу жылына карата  офлайн форматында 14421 мугалим окуса, онлайнда 589 жана аралаш — 16014 мугалим квалификациясын жогорулатып, сертификат алышты. Квалификацияны жогорулатуу жана кайра даярдоо багытында 40ка жакын республикалык жана эл аралык кызматташтык бар: Авлони атындагы Педагогдорду өнүктүрүү жана жаңы усулдарга окутуу улуттук илимий институту;

Бухара облустук мугалимдердин квалификациясын жогорулатуу улуттук борбору; БатМу; Санарип Мугалим ж.б. Квалификациясын жогорулатуу  үчүн келген мугалимдердин саны жылдан жылга өсүүдө, — дейт орун басар.

12 жылдык окууга өтүү боюнча мугалимдерди даярдоодо октябрь айынан баштап республика боюнча бардык STEM-сабагынын мугалимдери Сингапур методикасы боюнча масштабдуу билим алып жатат. Бул окутуунун максаты — 12 жылдык билим берүүгө даярдык жана ошондой эле PISAдан жакшы көрсөткүчтөргө жетишүүнү көздөйт.

Башка тренингдерден айырмасы мурда пилоттук мектептер гана окутулса, мында республика боюнча бардык математика жана STEM-сабагынын мугалимдери окутулуп жатат.  Мугалимдердин мүмкүнчүлүктөрүн эске алып, курстар жер-жерлерге барып өткөрүлүп жатат. Бул тренингдин өзгөчөлүгү табигый-илимий концептуалдык түшүнүктөрдү калыптандыра турган ыкмалар берилүүдө. Жакшы жери — бул ыкмалар аркылуу ар бир окуучуну иш-аракетке тарта алгандыгы жана окуучулар алган билимдерин турмуш менен байланыштыра алышат. Мында тема жөнөкөйдөн татаалга өтүү менен берилгендиги менен өзгөчөлөнөт.

Ошто абал кандай?

Ош билим берүү институтунун директорунун орун басары Асида Бабакулованын берген маалыматына караганда, аталган институт 2024-жылда билим берүүнү трансформациялоонун “Алтын Казык” программасын ишке ашыруу максатында облустун аймагындагы педагогикалык кызматкерлердин кесиптик чеберчилигин жогорулатууда инновациялык процесстерди, окутуунун педагогикалык жана заманбап технологияларын колдонуу менен бир топ алгылыктуу иштерди аткарууга жетишти.

План-графикте бекитилген курстарды өткөрүүдө институттун кызматкерлери билим берүүнүн эң алдыңкы жетишкендиктерин колдонуу менен мугалимдердин кесипкөйлүгүн — окутуунун түрдүү ийкемдүү формалары (онлайн, дистанттык, дистанттык-модулдук, кыска мөөнөттүү окутуу, акы төлөнүүчү окутуу, тематикалык окутуулар) аркылуу  ишке ашырып келатат. Алсак, 2024-жылда сегиз көчмө, жети онлайн курс өтүлүп, анда 448 мугалим өз билимдерин өркүндөтүшкөн.

— Курстардын сапатын жакшыртуу, учурдун талабына шайкеш келген жаңы лекциялар менен толукталды. Институттун кызматкерлери ар бири бирден лекция иштеп чыкты. Иштелип чыккан лекциялар билим берүүнү трансформациялоонун “Алтын Казык” программасынын алкагында мугалимдерге жаңыланган усулдарды, Сингапур окутуу усулдарын, STEM, PISA, ЖРТга, олимпиадага окуучуларды даярдоо усулдарын, билим берүүнү трасформациялоонун “Алтын Казык” программасынын артыкчылыктарын, 12 жылдык билим берүүнүн концепциясын, өкмөттүк АКСЕЛЕРАТОРЛОР программасын өзүнө камтыйт. Жалпысынан алганда жаңы окуу жылынын башталышында институттун кызматкерлери тарабынан 15 жаңы лекция иштелип чыгып, курстарга киргизилди. Кыргыз тили жана адабияты, математика предметтери боюнча  мугалимдерге “Окуучуларды ЖРТга даярдоо” боюнча 24 сааттык кыска мөөнөттүү курс өтүлүп, сертификаттар берилди. Конкурстук негизде тандалып, жаңыдан дайындалган директорлор үчүн 1 курс, “Өзүн-өзү таануу” боюнча 1 курс өткөрүлдү. Алдыда “Окуу керемет!” долбоорунун алкагында 2, Юзеф Ош уюму менен байланышта “Өзүн-өзү таануу” боюнча дагы 1 курс өткөрүү пландалган, — дейт А.Бабакулова.

А.Бабакулованын 2024-жылдагы иш планына ылайык, билим берүүдөгү жаңылыктарды, билим берүүнү трансформациялоонун “Алтын Казык” программасын, 12 жылдык билим берүү концепциясын ишке ашыруунун артыкчылыктарын мугалимдерге, алар аркылуу ата-энелерге жана коомчулукка жеткирүү, педагогикалык кызматкерлерге усулдук колдоо көрсөтүү максатында ноябрь, декабрь айларында бардык райондорго “Билим азык” окуу-усулдук кербени уюштурулуп, мугалимдерге жеринде усулдук колдоолор көрсөтүлдү. “Билим азык” окуу-усулдук кербенинде: ОшБИнин окуу  иштерин боюнча орун басары А.Бабакулова “21-кылымдын көндүмөрү” (жумшак жана катуу көндүмдөр), ОшБИнин кафедра башчысы  С.Аматов “Алтын Казык” программасынын талаптары жана 12 жылдык билим берүүнүн артыкчылыктары”, кыргыз тили кабинетинин башчысы Ч.Раимбекова “PISA изилдөөлөрүнө даярдык, функционалдык сабаттуулук”, информатика кабинетинин башчысы Т.Бекташтегин “Билим берүү жараянын уюштурууда жасалма интеллектти колдонуу”, тарых кабинетинин башчысы Э.Ураимова “КРдагы билим берүүнүн укуктук-ченемдик актыларына киргизилген өзгөртүүлөр”, ОшБИнин жетекчи адистер кабинетинин башчысы Г.Отомбаева  ТӨМ “Жашыл көндүмдөр”, математика кабинетинин башчысы Г.Токтобаева “Сабактарда STEM, Сингапур окутуу усулдарын колдонуу”, ОшБИнин усулчусу Айпери Кеңеш кызы “Сабак өтүүнүн заманбап усулдары” деген темаларда лекцияларды окушту. Натыйжада, Кара-Кулжа районунан 400, Өзгөн шаарынан 162, Өзгөн районунан 150, Алай районунан 382, Чоң-Алай районунан 324, Араван районунан 260, Ноокат районунан 350, Кара-Суу районунан 288 мугалим, жалпысын алганда — 2316 директор, окуу бөлүмүнүн башчылары, чыгармачыл жана жаш мугалимдер жаңы маалыматтарга ээ болушту.

Өткөрүлгөн курстун натыйжалуулугун аныктоо, жана усулдук колдоо көрсөтүү максатында май айында Кара-Суу, Ноокат, Араван районунун мектептерине чыгып, курстан өткөн мугалимдердин ишмердүүлүгүнө, жалпы эле мугалимдердин кесиптик дарамети, окуучулардын билим сапаты, мектептердин PISA, STEM, медиасабаттуулук, олимпиада жана ОРТга даярдоо, мамлекеттик стандарттын ишке ашырылышы боюнча мониторинг жүргүзүп, райондук билим берүү бөлүмдөрүндө, мектептерде бул маселелер боюнча аткарылып жаткан иштердин сапаты аныкталды. Өз жеринде методикалык жардамдар көрсөтүлдү. Ал эми Ноокат районундагы Амир Темур атындагы орто мектебинин жана коңшулаш мектептердин мугалимдерине 72 сааттык көчмө курс өтүлүп, анда 80 мугалим өз билимдерин өркүндөтүштү.

— Институтта өтүлүп жаткан курстун сапатын аныктоо максатында кирүү-чыгуу анкеталары алынып, анализдөө системалуу жолго коюлган. Кафедра башчылары өтүлгөн курстардын сапатына көзөмөл жүргүзүшөт. Массалык маалымат каражаттары менен иштөөдө Эл аралык Кыргызстандын илим жаңы технологиялар жана инновациялар журналына үч кызматкердин макалалары жарык көрдү. Андан сырткары курс иштери институбуздун сайтында, ММКда, фейсбук баракчаларында жарыяланып жатат. Быйылкы жылдын апрель, май айларында кайрадан “Билим кербени” уюштурулуп, билим берүү тармагындагы жаңылыктар боюнча жеринде мугалимдерге  усулдук жардамдар көрсөтүлөрү пландалууда, — дейт А.Бабакулова.

Гүлнара АЛЫБАЕВА, “Кут Билим”