PISA-2025:  ИЗИЛДӨӨГӨ ДЫКАТ ДАЯРДЫК

Билим берүү жана илим министрлиги ушу тапта өтүп жаткан эң бир абройлуу эл аралык иликтөөнүн келечек муун үчүн маанисин жетик түшүнүп, өлкө боюнча даярдык иштерин тыкыр көзөмөлгө алган болчу. Бүгүнкү макалада Билим берүү жана илим министрлигинин жалпы жетекчилигинин астында кандай иштер аткарылганы тууралуу учкай айтып өтүүнү туура көрдүк.

2022-жылы  министрлик «PISA-2025 эл аралык изилдөөгө катышууга даярдоо боюнча чараларды күчөтүү жөнүндө» атайын буйрук чыгарган. Бул буйрукка ылайык, Кыргыз билим берүү академиясы баш болгон республикадагы бардык райондук, шаардык жана облустук билим берүү бөлүмдөрүнүн, башкармалыктарынын жетекчилери жана усулдук кабинет башчылары, “Келечек үчүн билим берүү” долбоорун координациялоо бөлүмүнүн жетекчилери Мектептеги билим берүү жана китеп чыгаруу саясаты башкармалыгына 2023-жылдын февраль-март жана май айларында 6-класстын окуучуларын тестирлөөнү компьютерди колдонуу менен мектептерде февраль айында 50%, ал эми май айында 70% кем эмес өткөрүүнүн графигин тапшырууга тийиш болчу. Ал эми  жүргүзүлгөн тестирлөөнүн натыйжалары боюнча отчётторду 2023-жылдын 30-мартынан жана 10-июнунан кечиктирбестен 1, 2, 3-тиркемелерге ылайык отчётторду тапшыруу зарылдыгы белгиленген эле.

Билим берүүнүн сапатын жана маалыматтык технологияларды баалоо улуттук борбору КР Билим берүү жана илим министрлигинин сайтына 6-класстын окуучуларынын функционалдык сабаттуулугун жана тесттердин баалоо критерийлерин аныктоо үчүн жаңыланган тесттик тапшырмаларды жайгаштыруу менен республикадагы мектептердин 5% окуучуларды жана мугалимдерди камтыган сыноо тестирлөөнү өткөрүүгө милдеттендирилген.

Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин Билим берүүнүн сапатын баалоо жана маалыматтык технологияларынын улуттук борборунун директору Шамсутдинова Бактыгүл Сабыржановнанын бизге берген маалыматына ылайык, PISAга багытталган тесттер 5-8-класстардын сабактарында колдонуу үчүн жогоруда аталган борбордун ncokot.kg расмий сайтында  жайгаштырылган. Бактыгүл Сабыржановна жетектеген Улуттук борбор билим берүү борборлорунун усулчулары, мектептердин директорлорунун орун басарлары, ШМО жетекчилери үчүн окутуу методикасын колдонуу жана тестти киргизүү боюнча «Функционалдык сабаттуулукту калыптандыруу жана баалоо» колдонмосун, шаардык, райондук билим берүү бөлүмдөрүнүн адистери жана ШМО жетекчилери үчүн жетектөө процедурасын көзөмөлдөөгө, бааларды коюуга, ошондой эле мектептик анализди жүргүзүүгө жана жыйынтыктарды колдонууга атайын нускаманы, улуттук эксперттер үчүн PISAга багытталган тесттерди түзүүгө окуу модулун даярдап беришкен. Мындан сырткары, Улуттук борбордун адистери мугалимдерге, окуучуларга, ата-энелерге  PISAга даярдык көрүүгө байланышкан кыскача нускамаларды, колдонмолорду, мугалимдерге, окуучуларга стандартташтырылган тесттерди колдонууну  камтыган кыскача нускамаларды, колдонмолорду түзүшкөн.  Ушул эле Улуттук борбордун адистери 5-6-7 жана 8-класстар үчүн жети предмет боюнча PISAга багытталган тесттерди апробациялоону Чүй облусунун Аламүдүн районундагы 22 мектепте өткөрдү. Анда бардык тапшырмалар предметтик эксперттер тарабынан текшерилип, баалоо системасына ылайык ар бирине код коюлду. 2023-жылы 12-14-апрелде Ош шаарындагы ШМО адистери үчүн үч күндүк семинар-тренингге 34 адис, 16-18-майдагы түндүк аймагы үчүн семинарга 37 адис катышты. Аймактык семинарларда психометрикалык анализ — тапшырманын татаалдыгы, тапшырманын дифференциялаштыруу жөндөмү, категориялардын «толумдуулугу», дистракторлордун иштеши сыяктуу көрсөткүчтөргө ылайык жүргүзүлдү.

2023-жылдын апрель айында Билим берүү жана илим министрлигинин буйругу менен Бишкек шаарында жана Чүй облусунун Аламүдүн районундагы мектептерде апробация өтүп, буга алдын ала 7071 дептер даярдалды. Бул ирет апробация жүргүзүүнүн логистикасына, предметтер боюнча матрицаны иштеп чыгууга, баалоо критерийлерине ылайык ачык/кыска жооптуу,  толук жооптуу тапшырмаларга код коюуга, предметтер, класстар, варианттар  боюнча жыйынтыктарга психометрикалык анализ жүргүзүүгө маани берилди.

Борбор адистери  санарип форматта окуучулардын функционалдык сабаттуулугуна мониторинг жүргүзүштү. 2024-жылдын 20-25-февралында EKLavvya платформасында компьютердик тестирлөө өткөрүлдү. Улуттук борбордун адистери тандап алуу жолу менен 250 мектептин 7-класстарынан 2500 окуучуга, ушундай эле сандагы мектептердин 8-класстарынан 2500 окуучуга математика, окуу жана түшүнүү, табигый-илимий багытта тесттик тапшырмалар берилди. Тесттик тапшырмалардын форматы жабык/ачык болду. Ошентип, өлкөбүздөгү ар бир жаран, айрыкча алдыдагы PISA -2025 сынагынын ийгилигине кызыккан агартуучулар, окуучулар Улуттук борбордун PISA.kg сайтына кирип, ага багытталган тесттер менен таанышып, ошол эле жерден онлайн тестирлөөдөн өтө алышты. Бул сайттан PISA-2025 тууралуу 50 суроону окуп, ошондой эле жаңылык лентасынан акыркы кабарлар менен тааныша алышты.

Эми жер-жерлерде аткарылган иштерге орун берсек.

Жалал-Абад облусунун Базар-Коргон районунан PISA-2025 иликтөөсүнө карата пилоттук долбоорго кыргыз тилдүү №8
Ж.Сулайманкулов,  орус тилдүү  №11
М.Алыкулов, окутуу кыргыз-орус тилинде жүргүзүлгөн №30 Ө.Атабекова атындагы орто мектептер тартылган. Райондук билим берүү бөлүмүнүн жетектөөчү адиси Бактыкан Айдарованын айтуусунда, пилотко кошулгандардан тышкары бул маанилүү өнөктүккө калган билим берүү мекемелеринин баары активдүү катышты.

— Район аймагындагы билим берүү мекемелеринин баары окутуу кайсыл тилде жүргүзүлгөнүнө карабастан, тил, адабият, математика, табият таануу предметинен мугалимдер менен толук камсыз болгон. Март айында SТЕМ  жана  педагогикалык инновацияларды киргизүү боюнча курстар өтүлдү.  Алты мектепте STEMге байланышкан семинарлар уюштурулуп, агай-эжейлер толук катышып, тажрыйба алмашты. “Келечек үчүн билим берүү” долбоорунун алкагында 39 билим уясына  компьютерлер берилди, — дейт ал.

Ош облусу – өлкөбүздүн ири аймактарынын бири. Облус мектептери PISA-2025 иликтөөсүнө активдүү катышууга белсенип киришкени, албетте, кубанычтуу көрүнүш. Анткен менен бир топ жерлерде PISA иликтөөсүнө байланышкан предметтерден адистер жетишпеген учурлар катталган. Мисалы,  Алай, Араван, Кара-Суу, Кара-Кулжа, Өзгөн райондорунда бирден же экиден математика, физика, айрым жерлерде география, химия, информатикадан  жетишпесе, Чоң-Алай району эки химия мугалимине муктаж болушту. Жакшы жагы жогорудагы райондордо STEM жана  педагогикалык инновацияларды окуу процессине киргизүү багытында зарыл иштер аткарылды.

— Ош, Өзгөн шаарында, Алай, Араван, Кара-Суу, Кара-Кулжа, Ноокат, Өзгөн, Чоң-Алай  райондорунда STEM  жана  педагогикалык инновацияларды киргизүү боюнча март айында 8-агым курстар өтүлдү. Алай районунда “Келечек үчүн билим берүү” долбоору аркылуу 30 мектепке, Араванда 29, Кара-Сууда 74, Кара-Кулжада 32,  Ноокатта 64, Өзгөндө 55, Чоң-Алай районунда 10, Ош шаарында 31, Өзгөн шаарында 5 билим ордосу компьютер менен камсыздалды.  Ушул эле долбоордун алкагында жогорудагы район-шаарларда “Санариптик сабаттуулук” курсунун 10-агымы ийгиликтүү аяктады, – деди Ош облустук билим берүү институтунун Информатика кабинетинин башчысы Тынчтыкбек Досмуратов.

Ош облустук билим берүү институтунун кабинет башчысынын айтымында, аймактагы билим берүү уюмдарынын баарында STEM багытына ылайык химия, физика, география, биология, математика, кыргыз тили кабинеттерине проекторлор жана компьютерлер орнотулуп, кошумча даярдануу иштери жүргүзүлдү. Жалпысынан Ноокат районунда 121дин ичинен 119, Алайда 52, Араванда 51дин арасынан 50, Кара-Сууда 132 мектептин арасынан 104, Кара-Кулжада 55, Чоң-Алайда  17, Өзгөн районунда 97нин 92си, ал эми Өзгөн шаарында 8 мектептин баары “Кыргыз Телеком” аркылуу интернетке кошулду.

Нарын облустук усулдук билим берүү борборунун кабинет башчысы Гүлмира Таранчиеванын бизге берген маалыматына караганда, бийик тоолуу аймактан республикалык пилотко Ат-Башыдан Н.Үсөналиев, Жумгалдан Султан уулу Турусбек, Нарын районунан Асанбек Таабалдиев, Нарын шаарынан №2 В.П.Чкалов жана №8 Арстанбек Буйлаш уулу атындагы билим берүү мекемелери катышты. Ак-Талаа, Ат-Башы, Нарын райондору жана Нарын шаары тил, адабият, математика, табият таануу предметтеринен окутуучулар менен толук камсыз болгон. Жумгал районундагы Кекилик уулу Жолдошбек жана Асылбек Молдокеев атындагы орто мектептерине бир кыргыз, бир орус тилдүү математика мугалими, Кочкор районундагы Н.Жүндүбаева атындагы мектеп-гимназиянын орус класстарына бир химия мугалими керек болду.

Ак-Талаа районунда  “Келечекке билим берүү” долбоорунун алкагында  “Санарип сабаттуулук” программасынан Токтогулова Астра менен Шекенова Махабат тренингдерди өтүштү. Жалпысынан 80 мугалим тренингге катышты. Ат-Башыда  «Инновациялык педагогикалык технологиялар жана Stem ·  билим берүүнүн негиздери» курсуна табигый илимдер предметтеринен 165, башталгыч класстардан 43 педагог курстан өтүштү, Жумгалда жалпы 24 мектепте ушундай эле мазмундагы курстар уюштурулду. Кочкордо “Келечек үчүн билим берүү” долбоорунун алкагында 49 педагог билим алды. Нарын районунда STEM багытындагы курстардан жалпы 278 мугалим өттү. Нарын шаарында да ушундай эле максаттагы окуу иштери өз максатына жетти. Облустагы бардык билим берүү уюмдары электрондук китепкана, ИКТ шаймандары менен толук жабдылды.

Облустук усулдук борбордун маалыматына таянсак, Ат-Башы районунда билим берүү органдары жана мектептер эл аралык тестирлөөгө даярдык көрүү иретинде тренингдерди, семинарларды, мастер-класстарды байма-бай уюштурду. Билим берүү жана илим министрлигинин  2024-жылдын 28-февралындагы №306/1 буйругунун негизинде  Нааматбек Үсөналиев атындагы орто мектебинен 15-сентябрдагы  пилоттук изилдөөгө 61 окуучу  катышты. Электрондук тест менен иштөөдө интернеттин сапаттуу  болушу үчүн райондо компьютерлерди кабелдик туташтыруу иш-аракеттери да жүрдү.

А.АЛИБЕКОВ,
«Кут Билим»