Айылдык МАШЫКТЫРУУЧУ АЙЫМ

Сайнагүл Сакиева Кочкор районунун Кара-Суу айылындагы мектепте 40 жылга жакын балдарга дене тарбия жана тарых сабактарынан билим берип жүрүп, кечээ жакында эле ардактуу эс алууга чыкты. Эс алууга чыгар алдында КР Билим берүү жана илим министрлигинин “Билим берүүнүн мыктысы” төш белгиси менен сыйланды.

Дээрлик жарым кылымга жакын өмүрүн, турмушун балдарга байлаган, бар дараметин элет жериндеги уул-кыздардын дене тарбиясына кам көрүүгө арнаган ардагер мугалим Сайнагүл Качкынбаевнаны кыргыз аялдары, айрыкча, элет айымдары сейрек алектенчү кесиптин ээси десек болот. Биз дене тарбия мугалими катары эркек агайларга көнүп калгандыктанбы, ырасында эле аялзатынан дене тарбия мугалими аз кездешет. Бул анын бир өзгөчөлүгү болсо, экинчи өзгөчөлүгү спорттун ар кыл түрлөрү боюнча ийримдерге катышкан окуучуларын өзү айдаган машинага салып алып, райондук, облустук жана республикалык мелдештерге ташып жүргөнү айылдаштарынын, кесиптештеринин, өзгөчө окуучуларынын эсинен кеткис аңыз кеп болуп узакка айтылары
анык.

– Мен өзүм Кочкор районуна караштуу Кара-Суу айылында жарык дүйнөгө келгем. Үй-бүлөдө эжем экөөбүз мугалимдик кесипти тандап алганбыз. Мен мектепти аяктагандан кийин Нарын шаарындагы педагогикалык окуу жайынан дене тарбия адистиги боюнча билим алгам. Окууну аяктаган ошол эле жылы алгачкы эмгек жолум Кочкор районундагы Капар Кадыралиев атындагы мектепте дене тарбия мугалими болуу менен башталган.  Мектепте дээрлик 40 жыл иштедим. Адегенде дене тарбия мугалими болсом, 2008-жылы
И.Арабаев атындагы КМУнун тарых жана укук таануу адистигине ээ болгон соң, өзүбүздүн айылдагы Ш.Рысмендиев атындагы мектепте балдарга тарых сабагын окута баштадым. Бирок көп өтпөй кайра эле алгачкы алган кесибиме, дене тарбия мугалимдигине ооп кеттим. Анткени айылдагы балдар-кыздарды спортко тартып, ар түрдүү ийримдерди түзүп, аздыр-көптүр база түптөп алгандыктан, балдардын жеңил атлетика, волейбол, баскетбол сыяктуу спорттун түрлөрү боюнча ийримдерге кызыга баштаганы, алар жараткан ийгиликтери өзүнө тартып туруп алды. Мектебибиз спорт залы жок, эски типтеги мектеп эле, балдарды кышы-жайы эшикте машыктырууга туура келди, — дейт.

Тулку бою чымыр, баскан турганы чапчаң, жеңил Сайнагүл айым туулуп-өскөн аймактын жаратылыш шарты катаал болгонго жараша, эли суукка бышык, турмушка бүйрө, тың келет эмеспи. Балдар спорттук машыгууларды, спорттук беттештерди эшикте, суукта өткөрүүдөн качпай, тескерисинче, ачык асман астында ойногонду жакшы көрүшчү. Спорттук мелдештерди жандандыруу, балдарды ийримдерге тартуу максатында кээ бир балдардын ата-энелери менен жолугушуп, спорт менен машыгуусуна уруксат берүүсүн суранып да жүргөн күндөрү болду. Спорт секциялары, бардык шарттары бар шаар жергесинде өскөн балдарга караганда, керек болсо мектебинде спорт залы жок айылдардан Айсулууга окшогон спорт чеберлери чыгып, дүйнөлүк рекорддорду жаратып, кыргыз элин атак-даңкка бөлөп жатканы төгүнбү.

Сайнагүл Качкынбаевна ар бир класстан курама командаларды түзүп, ата-энелери менен бирге балдарды спорттук кийимдер менен камсыздап, аларды мектеп аралык, райондук мелдештерге алып чыгып жүрдү. Анын мындай аракети текке кетпей, машыктырып таптаган окуучулары дайыма биринчи жана экинчи орундарды багындырып келди. Алсак, 2018-жылы Бишкек шаарында өткөн республикалык спартакиадада Бообекова Нурперизат деген окуучусу 1500 метрге чуркоо боюнча төртүнчү орунду ээлеген. Волейбол боюнча кыздар командасы райондук спартакиадада экинчи орунду багындырса, ошол эле жылы Балыкчы шаарында өткөн облустук мелдеште экинчи орунду алган. 2022-жылы Нооруз майрамына арналып уюштурулган райондук мелдеште тогуз коргоол, ордо оюндары боюнча баш байгени утуп алышкан. Анда Сапарбеков Ислан, Матыбекова Перизат, ордо боюнча Кубанычбеков Муканбет деген окуучулары өздөрүнүн мыкты даярдыгын көрсөтүүгө жетишкен. 2021-жылы футбол боюнча 7-класстар арасында даярдаган балдары райондук мелдеште экинчи орунду ээлеген.

– Кээ бир жөндөмдүү балдардын үйүнө чейин барып, машинама 10-12 баладан салып алып райондук, облустук мелдештерге ташып жүргөн мээнетим акталып, балдарым спорттук ийгиликтерди жарата баштады. Мен машыктырган кыздар жана балдардын волейбол, баскетбол командалары, жеңил атлетика боюнча жеке мелдештерде жетишкен жеңиштери мектеп үчүн эле эмес, айылыбыздын атын чыгарып, районду алдыга сүрөгөн зор сыймык болду. 2018-жылы төрт окуучум облустан алтын медаль алса, бир окуучум республикалык мелдештерде ийгиликтерди жаратты, — деп, окуучуларынын жеңиштерин мактаныч менен белгилеп өттү.

С.Сакиева иштеген Ш.Рысмендиев атындагы орто мектептин директору Болот Бообек уулу өзүнүн устаты жөнүндө мына буларга токтолду.

– Сайнагүл Качкынбаевнаны кесиптештери мыкты инсан, мыкты педагог, өз ишине берилген фанат деп өтө жогору баалайбыз. Өзү айтып кеткендей, эки кесиптин ээси. Мен 2012-жылы мектепке барганда жаш адиске орун бошотоюн деп, мурдараак иштеп келген дене тарбия боюнча мугалимдигин тандап алган. Устат эжейимдин насаатчылыгы, жаштарга көрсөткөн тажрыйбасы мыкты. Чындыгында биздин мектеп типтүү эмес, шарты начар мектеп эле, анын үстүнө 2000-жылы өрттөнүп кеткендиктен, чукул арада салынган 240 орундуу мектеп. Учурда 42 мугалим, 600гө жакын окуучу окуган мектепке дагы 375 орундуу кошумча имарат салынып жатат, ал жакын арада ишке кирип калат деп чыдамсыздык менен күтүүдөбүз. Мугалимдердин баары чыгармачылык менен изденип иштеген потенциалы мыкты адистер. КР эмгек сиңирген мугалими Нурила Турганбаева эжейибиз менен өзгөчө сыймыктанабыз. Ал окуткан окуучулар химиядан республикалык олимпиадаларга чейин катышып, байгелүү орундарды ээлеп келишүүдө. Акыркы беш жыл ичинде Алтын тамгага арзыган, ЖРТда район боюнча эң жогорку 194 упай топтогон жана спорт жаатында да мыкты жетишкендиктерге жетишип жаткан окуучуларыбыз бар, — дейт директор.

2012-жылы мектепте түзүлгөн тарых музейи учурда ошол чөлкөмдөн тышкары белгилүү болуп калды. Анда чогултулган 500дөн ашык экспонаттын дээрлик ар бирине Сайнагүл Сакиеванын колу тийген десек да болот. Музейдин бүгүнкү деңгээлге жетишине анын моралдык жана материалдык жардамын жердештери жакшы билишет. Ал убактысын аябай ысык-суукка карабай, саякатка бирге барып кесипкөй адис катары акыл-насааттарын айтып, экспонаттарды чогултууга азыр да жардам берип турат.

Ш.Рысмендиев атындагы мектептин директору Болот Бообек уулу жана мектептин орус тили жана адабияты мугалими Бакыт Кожокматов менен биргеликте Улуу ата мекендик согуштун 80 жылдыгына жана Кыргызстан менен Россиянын көп жылдык достук мамилесине арналган долбоордун жеңүүчүсү катары Гран-При жеңип алышып, Москвага барууга жолдомо алышты.

Сайнагүл Качкынбаевна эс алууга чыктым деп тим отуруп калбай, 87 жаштагы апасын колуна алып төрүндө алпештеп багып отурган учуру. Жарым кылымга тете убакыт аралыгында топтогон тажрыйбасы, бийик потенциалы менен шаарда да өз ишмердүүлүгү менен шугулдана берет деп ишенебиз. Ал эми келечектин иши деңизчи, азыркы учурда мектепте болбосо да, үйүндө мугалим келиндерине көрүп-билгени, билим куржуну менен бөлүшүп дегендей, дагы да болсо мугалимдик ишин улантууда.

Бир тууган улуу эжесинин келини Бишкек шаарындагы №38 мектеп-гимназиясынын “Тарых”, “Адам жана коом”, “Диндердин өнүгүү тарыхы” предметтеринин мугалими Айзуура Рахатбек кызы кесиптеш кайнежесине ыраазычылыгын төмөндөгүдөй билдирди:

– Эжемди колдоп-коштоп жүргөндү жакшы көрөбүз. Анткени бизге кайнеже эмес, бир туугандай, кесиптештей. Өзү чынында улуу-кичүүнүн сый-урматына татыктуу, адилет, калыс жүрөт. Туура эмес жерлерибизди айтып көрсөтүп, оңдойт. Чынчыл жана түз жүрөт. Сайнагүл эжекем өзү алты бир тууган, анын экөө мугалим. Келиндери да минтип мугалим болуп, үй-бүлөбүздө калыптанып, жазылбаган мыйзамдай уюп калган мугалимдердин династиясын улантып келатканыбызга кубанычтабыз. Сайнагүл эжекем экөөбүз окуткан предмет окшош болгондуктан, мага жардамы көп тийди. Ал мага өзү көп жылдап чогултуп, аздектеп сактап жүргөн көрсөтмө куралдарын өткөрүп берди. Андан тышкары, окуу пландары, сабактары менен бөлүшүп, жакындан кеп-кеңештерин айтууда чарчабайт. Эжекемдин алган сыйлыгы үчүн абдан сүйүнүп жатабыз. Биз да анын жолун татыктуу улантууга болгон күчүбүздүн баарын жумшайбыз, — деди шакирти.

Айнагүл КАШЫБАЕВА,
“Кут Билим”