АТ-БАШЫ ФЕНОМЕНИ

Алыскы Ат-Башы району боюнча быйыл 915 окуучу мектепти бүтүрдү. Алардын ичинен төрт окуучу «Алтын тамга» артыкчылык аттестатына ээ болсо, бир окуучу республикалык олимпиададан 3-орунду ээлеген. Ал эми Кызыл-Туу айылындагы К.Керималиев атындагы мектептин бүтүрүүчүсү Гүлайым Назарова Нарын облусу боюнча Жалпы республикалык тестирлөөдөн 226 упай алып, “Алтын сертификаттын” ээси болду.

Чакан  мектептеги  чоң  ийгиликтер

Кыргызстандын  тээ  түпкүрүндө,  борбордон  417 чакырым  алыстыкта  жайгашкан, климаты  өтө оор  келген, калкы  420  түтүндөн  турган кичинекей Кызыл-Туу  айылында жайгашкан мектепте эң күчтүү мугалимдер эмгектенет. Алардан билим алган окуучулар учурда Ат-Башы районунун эле эмес, жалпы Нарын облусунун атын Алайга, даңкын далайга чыгарды.

Аталган  мектеп 1975-жылы  курулган. Ошондон  бери  мектеп  миңдеген   бүтүрүүчүлөрдү  бүтүрүп, аларга  сапаттуу  билим  берүү  менен турмуш  жолдоруна  туруктуу  багыт  берип  келүүдө. Мектеп бүтүрүүчүлөрү бүгүнкү  күндө  өз  айылынан  баштап, республиканын бардык  булуң-бурчунда айыл  чарба  тармагында,  өндүрүштө, мамлекеттик  кызматтарда, чет  өлкөлөрдө  иштеп  келишет.

— 343 окуучу окуган  К.Керималиев  атындагы орто  мектебинде  быйылкы  жылы да  чоң жетишкендиктер  болуп, мектеп  жамааты,  айыл эли  кубанып  турган  учур.  Окуучубуз Гүлайым Назарова  ЖРТнын  жыйынтыгы  боюнча  226  балл  алып,  “Алтын сертификаттын” ээси  болду, — дейт сыймыктануу менен кыргыз тили жана адабияты мугалими Аида Таалайбек кызы.

Быйыл өлкө аймагында 54 окуучу ЖРТдан эң жогорку балл алып, “Алтын сертификатка” ээ болсо, алардын катарында Гүлайым Назарова да бар.

— ЖРТга даярдануу оор болду. Тестирлөөдөгү суроолор мектеп программасынан айырмаланат экен. Тестирлөөгө мектеп мугалимдери менен даярдандым, кошумча да курстарга бардым. Толугу менен төрт ай даярдык көрдүм. Аракетим текке кеткен жок. Алгач бул сүйүнүчтүү кабарды укканда ишенген жокмун. Бирок тестирлөө бүткөндөн кийин 220 балл алам деп өзүмө ишенгем. Бул сынакка көп эмгек жумшадым, издендим, окудум. Мектебиме, мугалимдериме, ата-энеме ыраазымын. Алар болбосо мындай жетишкендик болмок эмес, — дейт бүтүрүүчү.

Гүлайым Назарова негизги тесттен сырткары математика, тарых жана англис тили сабактарын кошумча тандаган. Математикадан 113, тарыхтан 90, англис тилинен 88 упай алган. Учурда ал келечектеги кесибин тандап жаткан учуру. IT тармагына көбүрөөк кызыгып жатканы белгилүү болду.

Ал  эми   “Алтын  тамганын”  ээлери  Айжан Абдырасулова  жана Баян-Сулуу Коногалиева    да  мектепке  сыймык  алып  келип,  айылга  сүйүнүч  тартуулашты.

Буга  чейин  деле аталган мектепте көптөгөн  ийгиликтер  болуп  келген. Алсак, 2018-жылы  ЖРТдан 221 балл  менен Айназик  Коногалиева  “Алтын  сертификаттын”  ээси  болгон.  2017-жылдын  июль  айында  Жайнагүл Жуманазар  кызы    FLEX  келечектеги лидерлерди  даярдоо  программасынын  негизинде  11-классты  АКШдан  окуп, билимин өркүндөтүп  келген.

— Мектеп  окуучуларынын   предметтик  олимпиадасынын республикалык  турунда  Азизат Темиркул  кызы     кыргыз  тили  жана  адабияты  сабагынан  I орунду  камсыз  кылган. Ушундай  эле  ийгиликти жараткан  Кубандык Турсун  уулу  тарых  сабагынан  биринчи  орунга  ээ  болгон, — дейт Аида Таалайбекова.

Окуучулардын ийгилик жаратканга жолун ачып, алдыга умтулткан, билимге сугарган, таалим-тарбияга такшалткан мугалимдерди атап кетпесек болбостур. Алар, башталгыч класстын мугалими Айзада Абдалиева, тарых мугалими Мурат Эсенгулов, математика мугалими Кенже Осмонова, кыргыз тили жана адабияты мугалими, 20 жылдан ашык мектепте эмгектенген Аида Таалайбек кызы.

Ийгиликтин сыры

Ийгиликтерге   жетишүүнүн сыры  —  мектеп   директору Нестан-Даражан  Шаршенованын талыкпаган  эмгеги. Анын мугалимдерге, окуучуларга, ата-энелерге  койгон  талаптары так аткарылып келет.

Албетте,  мугалимдердин  жоопкерчиликтүү  мамилеси  жана   окуучулардын  келечекке  карай  умтулушу,  аракети  да ийгиликтерди жаратпай койгон жок. Ошондой эле  мектеп ата-энелер менен  да өтө  тыгыз  байланышта иш  алып  барат.  Ата-энелер  балдарынын  билим  алуусуна бардык шарттарды  түзүп, келечеги  тууралуу  өзгөчө кам  көрөт.  Балдардын   билиминин  өркүндөшүнө алардын кошкон  салымы зор.  Мамлекеттин өркүндөп-өсүшүнө жапа тырмак салым кошуп келаткан кызылтуулук патриот  ата-энелер,  окуучулар,  мугалимдер  арбын экенин айтып коюу абзел.

Сыйлык — сыймык

Жакында эле Ат-Башы райондук мамлекеттик администрациясынын башчысы-аким Э.Абдыкадыров «Алтын сертификат», «Алтын тамга», Жалпы республикалык тестирлөөдө 200 баллдан жогору алган жана  предметтик олимпиададан орун алган окуучуларды куттуктап, резервдик фондусунан акчалай сыйлык берип, андан тышкары ардак грамота, ыраазычылык каттар менен сыйлап, окуучуларга мотивация берди. Район башчысы билим алуу ийне менен кудук казган сыңары, окуучуларды мындан ары билим алуусунда талыкпастан алдыга койгон максаттарына ишенимдүү кадам таштаарына тилектеш экенин билдирди. Маселен, Жалпы республикалык тестирлөөдөн 200 баллдан жогору алган окуучулар: Нуржаз Адиль кызы — 201 балл (Н.Үсөналиев о.м.), Азамат  Райымбеков — 208 балл (Н.Үсөналиев о.м.), Малика Эсенгулова — 209 балл (Жаналы уулу Абдрахман о.м.), Аманда Нурланова — 217 балл (Карыбек уулу Акматаалы о.м.), Мелина Асанова — 213 балл (Карыбек уулу Акматаалы о.м.), Азиза Медербек кызы — 205 балл (Карыбек уулу Акматаалы о.м.), Нурзирек Бейшеналиев — 217 балл (Карыбек уулу Акматаалы о.м.), Айдана Нааматова — 216 балл (К.Карпеков о.м.).  Ал эми «Алтын тамга» артыкчылык аттестатына  ээ болгон окуучулар: Адинай Таалайбекова менен Алима Төрөбекова Карыбек у. Акматаалы о.м. окуучулары болсо, Баян-Сулуу Коногалиева жана  Айжан Абдырасулова К.Кермалиев о.м. бүтүрүүчүлөрү.  Мындан сырткары Кара-Булуң айылынын А.Искендеров атындагы орто мектебинен Эмир Исаков республикалык олимпиадада физикадан 3-орунду ээлесе, Карыбек уулу Акматаалы орто мектебинин 11-класынын окуучусу Аманда Нурланова математика сабагы боюнча Кыргыз-Швед олимпиадасынан (РОМ ) 2-орунду багынтты.

Билимдүүлөргө бийик орун

“Булутка тийген аскасы, булбулдар чыккан Ат-Башы! Көккө тийген аскасы, көсөмдөр чыккан Ат-Башы!” демекчи, айылдын таза абасы, экологиялык жактан таза тамак-ашы, таштан ташка урунуп бышкан таза суусу атбашылыктардын кулк-мүнөзүнө, талантына, алган билимине таасири өтө чоң. Нукура кыргыз тилинде сүйлөгөн, сөз баккан, нарк-насилди, үрп-адатты, каада-салтты ыйык тутуп, бүгүнкү күнгө чейин сактап келаткан элден чыккан аттын кашкасындай белгилүү инсандар арбын. Алсак, көп жыл Саламаттык сактоо министри, кезегинде Мамлекеттик катчы  болуп эмгектенген Накен Касиев агабызды ким гана тааныбайт?! Ал эми билим берүү жана илим министри болгон Алмаз Бейшеналиев менен Улан Мамбетакуновдор да Ат-Башынын кулундары. Борбор калаадагы КР Президентине караштуу Мамлекеттик башкаруу академиясынын ректору Алмазбек Акматалиев, БГУнун ректору Абдылда Мусаев, белгилүү окумуштуу, профессор Эсенбек Мамбетакунов, Асангүл Абдыгулова, кыргыздын заманбап педагог, акын, жазуучу жана драматург айымы, учурунда Ат-Башы районунун Жаңы-Күч, Кызыл-Дыйкан орто мектептеринде директор болуп эмгектенген. Анын улуу уулу, атбашылыктардын жээндери Мамлекеттик катчы Сүйүнбек Касмамбетов,  Кыргызстанды дүйнөгө тааныткан, дүйнөлүк Би-Би-Си корпорациясынын кыргыз бөлүмүнүн башчысы Гүлнара Касмамбетова ж.б. атбашылыктардын сыймыктары. Кыргыз Эл акыны Шайлообек Дүйшеев байкем жазгандай: “Ат-Башыда туулуп өскөн баарыбыз кыял-жоругубуз, жашоо-турмушка, адамга, коомго жасаган мамилебиз, бетке чапмай мүнөзүбүз, кылтыйбаган, былтыйбаган ачыктыгыбыз, ак көңүлдүгүбүз, ак көңүлдүн аты арыбайт болуп, кээде ышкандай чорт сынып, ишенчээктигибиздин айынан бат алданып калмайыбыз, бат таарынмайыбыз, кайра бат жазылмайыбыз, самын таштай жылмакай, асфальт жолдой тегиз, сыпаа болбой, уңкул-чуңкул, өңгүл-дөңгүлүбүз, аккан суудай шардыгыбыз, анан чоңсунганга чокоюм деп, мансабына манчыркаганга башты кесем десе да кул болуп ийилбеген, күң болуп жүгүнбөгөн көктүгүбүз, жети ай боюу кыш болсо да, жума сайын жут болсо да, кабагым-кашым дебей, жутунуп өкмөткө өлүгүбүздү артпай, жулунуп бийликти сөкпөй: «Кудай кылса кубарыңдын чокусу барбы!» — деп жашай берген, жашоо тиричилигин улай бергендигибиз, кенендигибиз менен окшошпуз!”. Өзгөчө билим алам, өнүгөм-өсөм дегендерге дегеле тоскоолдук жок. Ар бир үй-бүлөдө окуйм деген балага акыркы ую болсо да, сатып, баласын ата-эне сөзсүз окутат, билимге жол ачат. Бар болгула, кең пейил, мекенчил, нарктуу Ат-Башы эли!

Гүлнара АЛЫБАЕВА, “Кут Билим”