Алиппе майрамы

Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимни жаңырат.

Мугалимдин сөзү: Саламатсыздарбы урматтуу коноктор! Ардактуу ата-энелер, кымбаттуу мугалимдер! Бүгүн биздин алдыбызга кечээ эле мектеп босогосун аттаган, 21-кылымдын жеткинчектери “Алиппе” китеби менен коштошуп отурат. Биздин сабатыбызды ачып “А” тамгасын таанытып, билимдин чексиз тепкичине жетелеп, алып бараар “Алиппе” майрамына кош келиңиздер!

Бүгүн бизде чоң майрам,

Кош Алиппе майрамы.

Дүркүрөтүп кол чаап,

Тосолу анда балдарды!

Азыр балдар  “Алиппеден” үйрөнгөн ырларын, макал лакаптарын, аңгеме, жомокторун , сиздерге айтып беришет.

Саламдашуу:

Калыс:

Ассалоому алейкум, салам жолдойм жалпыга,

Учурашуу илгертен адамдын ыйык парзы да.

Алтындан бүткөн Ата-Журт,

Амандашам талпынып.

Барсбек:

Саламдашуу элибиздин улуу салты,

Улуулардын бизге үйрөткөн ыйык парзы.

Улууга да кичүүгө да урмат кылуу,

Илгертен келе жаткан кыргыз салты.

Мадина:

Салам кошот адамды ажыраган,

Бириктирет көңүлдү чачыраган.

Саламдашуу ынтымак бөксөрбөсүн,

Көбөйсүн жарык жүздөр жадыраган.

Айчолпон:

Кеп өзөгү салам болот элибизде,

Салам салтын бек сактаган жерибизде.

Салтты улап салам менен сөз баштайлы,

Күч тартуулап дем кошуп демибизге.

Маржана:

Салам айтам, Ала-Тоонун чокусундай,

Салам айтам, кенен кыргыз конушундай.

Салам айтып, каалайм ырыс, бакыт-таалай,

Салам айтам, чоң атабыз Казыбектин добушундай.

Амир:

Ата-баба сактап элибизде,

Адегенде саламдашып келебиз.

Эже-агайлар, эмгегиңерди баалайбыз,

Баарыңарга ачык көңүл каалайбыз.

Актилек:

Алтын заман нур заман,

Айланабыз балкыган.

Сиздерге салам айтабыз,

1-б класстын атынан.

Рамзан:

Айлана теребел салтанат,

Мына эми кечебиз башталат.

Илимдин алгачкы кадамы,

Куттуу болсун Алиппенин майрамы.

Бүгүн бизде чоң майрам,

Алиппенин майрамы.

Илим менен билимдин,

Ушул туура каймагы.

Мугалим:

Менин кичинекей, татынакай, акылдуу балдарым. Мына бүгүн мектеп босогосун аттаганда эң биринчи колуңарга кармап, тамгаларды үйрөткөн “Алиппе” китебиңер менен коштошкону отурасыңар. Бүгүн силер сүйүктүү китебиңерге ыракматыңарды айтышыңар керек, Туурабы балдар?

Окуучулар:  Туура!

Мугалим : Анда балдар  “Алиппе” китебин чакыралы.

Алиппе:

Саламатсыңарбы сүйүктүү окуучуларым?! “Билеги күчтүү бирди жыгат, билими күчтүү миңди жыгат” дейт андыктан бул майрам силердин жеңиш майрамыңар. Мени уят кылбай жакшы окугула. Кана коштошоор алдында силерди сынап көрөйүнчү,  даярсыңарбы?

Окуучулар:   Даярбыз  (хор).

 Элмирбек:

Алиппе, алиппе азыр биз сизге,

Алиппе жөнүндө ырларды

Эжелебей такалбай

эркин айтып беребиз.

Алиппе жөнүндө ырлар:

Эламан                                                                                                               Наиля

Окуу жайын түшүндүм,                                                                         Орундатып тилекти

Алиппени бүтүрдүм                                                                                Окуп бүттүм алиппени

Алиппенин майрамын                                                                           Таанып-билип алдым

Ар күн сайын күтүндүм.                                                                         Тамгаларды жалпы эми.

Алина                                                                                                              Нурсултан

Ата-энедей досубуз                                                                                 Алтын китеп алиппем

Алиппени кошуңуз                                                                                  Ар күн окуп ачканмын

Эмки жылы инимди                                                                               Отуз алты тамганы

Кучак жайып тосуңуз                                                                             Ойдогудай жаттадым

Шумкар                                                                                                         Аруузат

Билимдин бийик баскычын                                                              Бажырайган тамгалар

Көрсөткөн тунгуч жарчысын                                                             Баарыбызга жат болду

Китептердин төл башы                                                                        Жаркыраган заманда

Алиппем алтын ачкычым.                                                                  Башыбызга бак конду.

 Алиппе:

Ырахмат балдар, көп-көп алиппе жөнүндө ырларды билет экенсиңер, азаматсыңар.

Мугалим:  Азыркы кезек суроолордо:

Кыргыздын биринчи “Алиппесин” ким  жазган?

 Окуучулар:     Кыргыздын биринчи “Алиппесин” Ишеналы Арабаев жазган.

Кыргыз тилинде канча тамга бар?

Окуучулар:     36 тамга бар!

Алардын канчасы үндүү, канчасы үнсүз тамгалар?

Маржана:

Биз 36 тамгабыз, катарга тизилип алдыңарга турабыз.

 Айчолпон:

Сегизибиз үндүүбүз

Келип турат күлкүбүз,

Алтообуз созулма, төртөөбүз жоонбуз,

а  төртөөбүз  ичкебиз.

Актилек:

Үнсүздөр 22 биз созулбасак да тыбыш беребиз

12 жумшак  10  каткалаңбыз.

Калыс:   

Биз төртөөбүз ёттошконбуз, экиден тыбыш беребиз,

Түшүнбөсөңөр  й+а=я ,  й+э=е ,   й+у=ю ,   й+о=ё.

Мугалим : Балдар жооп толук  эмес;    Окуучулар Эки жакты карашат.

Алиппе:    Балдар тамгалар толук эмес го

Окуучулар:   Ь, Ъ белгилери жок

Алиппе:  Кана балдар Ь , Ъ белгилерин издейличи.

Канат:   Мына, мына таптык  Ь , Ъ   белгилерин.

Алинур:

Бизди эмне үчүн томсортуп

Балдардын жок көргүсү?

Анткендиги экөөбүз Ь , Ъ белгиси

Ошон үчүн алардын

Жок окшойт го көргүсү.

Алиппе:

Азаматсыңар балдар! Тамгаларды жакшы үйрөнүпсүңөр.

Мени окуп жүрдүңөр

Мээрим төгүп сүйдүңөр

Кир кылбастан барагымды

Жандай көрүп күттүңөр

Тамгаларды үйрөндүңөр

Шар окууга көндүңөр

Сулуу жазып дептерге

Ачылыптыр көзүңөр.

       Окуучулар хор:  

Ооба, алиппе биз бүгүн

Даярданып келгенбиз

Тамгалардын ырларын

Таптак айтып беребиз.

 Тамгалардын ырлары:

“А” Маржана                                                     “К”   Азирет                                        “С”  Алина                           

“А” боломун билсеңер                     Каргалар да кыйкырат                            “С” тамгасы мен болом

Алга кадам ташталат                        Каак-каак эткен үн менен                        Жарым айдай элемин

Алфавитте биринчи                         ”К” тамгадан айтылат                                 Жакын достор силерге

“А” тамгасы башталат                        Калем, китеп, күн деген                            Сагынганда келемин.

“Б”  Барсбек                                    “Л”    Айдай                                                “Т”   Элмир

Баатыр булут сөзүнөн                 “Л” тамгадан башталган                                 Түгөлбайдын атына

“Б” тамгасы табылат                    Лампочка бар өчпөгөн                                    “Т” тамгасы жазылат

Байчечекей гүлдөгөн                  Лагердеги бакчада                                             Туягына аттардын

Балдар дагы сагынат                 Лимон өсөт көптөгөн                                         Темир така кагылат

“В”  Аруузат                                                   “М” Актилек                                           “У”  Абдыалиим

Волга сөзүн карасаң                           “М” тамгадан куралган                                  “У” тамгасын үйрөнүп

“В” тамгасы турамын                          Мекенимди барктаймын                              Улуу жолго чыгабыз

Велосипедке жанашып                      Мыкты окуп буйруса                                     Учуп келген куштарга

Верталётко учамын.                            Милдетимди актаймын                                Уя белек кылабыз.

Жеке номер: Шумкар  “Кош бол Алиппе”      

“Г” Рамзан                                                  “Н” Мадина                                          “Ф”  Алинур

“Г” тамгадан башталган                      ”Н” тамгасы мен болом                        “Ф” тамгадан башталган

Гүлдөрүмдү үзбөймүн                              Назик гүлдөр жарашат                       Фудбол сөзүн алабыз

Гений бала аталып                                    Нурбек менен Нурай                           Эрте менен мектепке

Тартибимди түздөймүн                            Нан жейбиз деп тамшанат                 Форма кийип барабыз

“Д”  Эламан                                             “О”  Айчолпон                                   “Х”  Арууке

“Д”  тамгасы айтылат                      Бүт баарысы тааныган                             Оюндардын ичинен

Деңиз, данек дегенде                      “О” тамгасы боломун                               Хоккей жагат Акматка

Дайым балдар кубанат                     Талаадагы буудайды                              “Х” тамгасы камтылган

Дарбыз-коон жегенде                       Орок менен оромун                                Халат менен шахматта

“Е”  Шумкар                                             “Ө” Альбина                                               “Ц” Кыяз

“ Е “ тамгадан айтылат                               “Ө” тамгасы мен болом                    “Ц” тамгасы угулат

Енот деген жаныбар                                     Өзгөчөмүн көңүлгө                           Цемент сөзүн айтканда

Дагы башка                                                     Көк асманда көкөлөп                       Циркуль менен сызабыз

Карасаңар табылар                                        Көп кезигем асманда                       Циркте учат асманга

“Ё”   Калыс                                                  “П” Канат                                                         “Ч”  Раяна

“Ё” тамгасын издесең                               Поезд менен паравоз                           Чындап эле коркомун

Ёлка жакка барасын                                 Толукташат бири-бирин                     Чартылдаса чагылган

Коён менен боёктон                                  “П” тамгадан башталат                        Чычкан, чүкө , чоң -эне

Мени издеп табасың                                  Пахта менен пингвин                         “Ч” тамгадан жазылган

“Ж”  Наиля                                                    “Р” Нурсултан                                          “И”   Амир

“Ж” тамгасын көргөндө                         “Р” тамгадан башталган                    Ийне менен ийнелик

Жазбай таанып аламы                            Ракетаны курамын                            “И”  тамгадан башталат

Жаштын берсе тилегин                           Белек кылып  кыздарга                   Ишке кетсе агасы

Жакшы окууга барамын                         Роза гүлүн сунамын                           Инилери сагынат

“З”  Жумая

Зебра, Зейнеп сөзүнө

“З” тамгасы катышат

Зирек жүргөн балдарды

Замандаштар макташат.

 Жеке номер: Эламан “Айылым”       

Макалдар:

       Алина                                                                                                  Арууке  

Кыргызды Манас коргогон,                                                     Жалкоо кеч кирсе деп шашат,

Манасты кыргыз колдогон.                                                      Эмгекчил таң атса деп шашат.

       Канат                                                                              Нурсултан 

Баатыр элден чыгат,                                                           Тамакка курсак тоёт,

Байлык жерден чыгат.                                                       Жомокко кулак тоёт.

      Раяна                                                                               Альбина

Атанын уулу болуу урмат ,                                                Колуң менен бирди,

Элдин уулу болуу кымбат.                                                Акылың менен миңди жыгасын.

Мугалим: Азаматсыңар балдар, анда эмесе алиппеден үйрөнгөн

ырларыңарды айтып бергилечи.

Алиппедеги ырлар:

        Барсбек  “Аюнун ыры”                                           Айдай   “Уят болдум”

Кышы бою уктаймын                                                       Эжем мени тоокко

Чээн-ден түк чыкпаймын                                              Жем чачып кой дегенде

Карагайлуу токойду                                                         Кетип калгам аний деп

Турак кылып уктаймын.                                                 Жем чачкыч белем мен эмне?

Аары уюгун табамын                                                       Уят болдум кийин мен

Балына кол саламын                                                      Ошол чаар тооктун

Ошол үчүн мен кээде                                                      Жумурткасын жегенде.

Азап көрүп каламын.

  Мадина  “Көпөлөк”                                      Азирет “Паровоз”

Кон, кон көпөлөк                                                Күш-күш паровоз

Алыс учпай көкөлөп                                          Вагондордун баары дос

Эл жайлоого көчө элек                                     Тарткан канча жүгүң бар?

Кел ойнойлу шашпагын                                   Канча жүктүк күчүң бар?

Качан сени билемин

Манас:         Азирет                                         Наиля                                           Рамзан

Бай жакып балам сүйүнчү              Жыбырап жылдыз толгондо                 Бурамасын иймерип

Бүгүн сенин багыңа                            Түн ортосу болгондо                               Буркурап ыйлап жиберип

Арстан тууган шер келди                   Жолойдун үнү күркүрөп                       Буудан оозун бурду эле

Оң колуна кара кан                              Добушун уккан пенденин                    Дүрбү салып турду эле

Кармай түштү эр Манас                      Жон териси дүркүрөп                            Санап көрсөң Тайтору

Сол колуна сары алтын                       Абакеңиз Кошойду                                 Келе жатат кайран мал

Кармай түштү эр Манас                       Апарып ташка урууга                            Алтымыш аттын соңунда

Көргөндүн көнү бөлүндү                     Көтөрүп ташка урууга                           Башын жерге салыптыр

Арт жагыңан балаңдын                       Көрө салып эр Манас                           Башкача чуркап алыптыр

Кара көк жал көрүндү                           ”Абаке!” деп бакырды                         Эңкейиштеп алганда

Эрешен тартып эр болот                       Кошой аба кулагы                               Эликтей колу сайылат

Кара көк жал кабылан                          Манастын үнү чалыптыр                   Өргө тарта келгенде

Каары толук шер болот                        Ачып көзү акыры                                  Жал-куйругу жайылат

Атары болот ок болот                            Өзүнө келди акылы                             Үстүндөгү баласы

Ааламда мындай                                   Тоодой болгон балбанды                     Ээр кашына жөлөнүп

жок болот ээй.                                        Көтөрүп ташка урду дейт                      Келе жатат Тайтору…

Жолойду кудай урду дейт                   Эрегишип көжөрүп, ээй!

Басып Кошой алды дейт

Башынан аттап калды дейт, эээй!

Мугалим:  Балдар биз алиппеден сырткары математика сабагын да окудук.

Айткылачы математика сабагынан биз эмнелерди үйрөндүк?

Окуучулар хор:   Сандарды, мисал, маселе чыгарууну үйрөндүк.

Мугалим: Биздин аң-сезимибизди өстүргөн сүйүктүү математика китебибиздин автору ким?

Окуучулар хор: Математика китебибиздин автору Исак Бекбоевич Бекбоев!

Мугалим:   Анда эмесе математика жөнүндө ырларыңарды айтып бергилечи.

Математика жөнүндө ыр;

Раяна                                                                          Кыяз

Билимге өзүн арнаган                                           Пифагорлор кезинде

Бекбоев Исак агай бар                                          Кызматты кылган илимге

“Матаематик” күчтүү деп                                     Исак агайды кошобу

Мактап келген даалайлар                                    Пифагорлрдун бирине

Сандар ыры:

Шумкар   “1”                                   Маржана   “5”                                                           Мадина “8”

Санак бирден башталат                 Баардык сандан “5” жакшы                   Балпаңдаган сегизмин

Бул сан “1” деп аталат                    Буга болот ким жакшы                             Баардык сандан семизмин

Сан башында жол баштап             Отличник деп коёт                                    Эки төрткө бөлүнүп

Сандын баарын башкарат             Жакшы окуган балдарды                        Кызмат кылам эл үчүн

Жумая  “2”                                           Айчолпон  “6”                                                      Амир    “9”

Эң эле кооз койкойгон            Айлакер түлкү аңдыптыр                                 Тогуз деген сан болом

Эки деген сан болом                Бөдөнө тиштеп алыптыр                                  Топ сандардан чоң болом

Окшоп кетем ак кааздын          Аалты деп айта коём деп                                Топ томолок башым бар

Кооптонгон кезине.                    Аңырайып калыптыр                                       Тогуз коргоол ойногон

Рамзан  “3”                                                 Азирет  “7”                                                              Актилек   “10”

Үч деген сан боломун                           Мен жетимин , жетимин                           Менин башым тоголок

Үмүтүмдү кошомун                               Бир жумада жети күн                                 Менин атым нөл болот

Эларалык мелдеште                              Билип жүргүн дайыма                               Бирди койсо жаныма

Ээси менмин колонун                           Бири кызыр жетинин                                 Бир заматта он болот

Аруузат “4”

Төрт деген сан боломун

Эки, үчтөн чоң болом

Жакшы окуган балага

Жакшы деген баа коёмун.

Мугалим: Кана балдар “ Кандай балага ким жолдош?”

“2”  Айчолпон                                                             “4” Мадина

Ким деп мени сураса                                         Китеп менен дос болгон

“2” деген боломун                                              Мени менен дос болот

Сабак билбес жалкоонун                                  Билгендери көбөйүп

Дептерине кономун                                           Билбегени жоголот.

“3” Алинур                                                                    “5”   Кыяз

Үтурөйүп дайыма                                                Мен боломун  “5” деген

Кабагымды ачпаймын                                       Жолум дайым кепкенен

Тың окуган балдарга                                          Мени ээрчиген балага

Жолдош болуп баспаймын                               Бийиктик жок жетпеген.

       Оюн:  Тамга ташымай:

Мугалим: Биз математика, алиппе китептеринен тышкары “Мекенди таануу” китеби менен да тааныштык. Мекен таануу сабагы биздин мекенибизди Кыргыз Республикасынын жаратылышын, кооздугун, байлыгын үйрөтөрүн билдиңер.

Ушул китебибиздин автору ким,   ким жазган?

Окуучулар хор;  Мекен таануу китепти Мамбетова Заря эжеке жазган!

Мугалим:  Азаматсыңар , анда мекен таануу жөнүндө ырларыңарды айткылачы.

Мекен таануу жөнүндө ыр:

Азирет                                                                                     Алина

Ар адамга эмгек кымбат баарынан                                 ”Мекенди” таанып ал деп үйрөттү

Сыйлай билгин, билгин мекениңди                                  Ал жөнүндө эчен ирет сүйлөттү

Жан эргиткен укмуш кооз мекеним                                  Көп окуп билдик китебинен

Бийик тоолуу, кооз жер баарынан.                                      Заря Мамбетова эжебиздин.

Абдуалиим

Ала-Тоого желбиретип тургузган

Ай ааламга нур чачырап туубуздан

Толуп турат жан дүйнөмдө күнү түнү

Согуп турат жүрөгүмдө кыргыз каны!

Мугалим:Балдар силерди ушул китептер менен ким тааныштырды?

Силерди окутуп, тарбиялап, көп нерсени ким үйрөттү?

Мугалим:  Анда эмесе мугалимдерге арналган ырларыңарды айтып бергилечи.

Мугалим жөнүндө ырлар.

Маржана                                                                                    Актилек

Окутуп көптү үйрөткөн                                              Сабак сабак жүрүп жатканда

Ойлонтуп көркөм сүйлөткөн                                    Кулак сал дейт айтканга

“Адептүү бол” дейт ар убак                                        Үйрөнгүн дейт жана да

Мугалим эжем ал менин                                            Түз отуруп жазганга

Актасам дейм эмгегин.

Алинур                                                            Жумая                                                           Аруузат

Сылык болсо бала – дейт                    Ардактуу менен эжекем                 Мугалим  мөмөлүү дарак

Мен кубанам ага – дейт                       Арта берсин баркыңыз                    Мугалимдин тарыхы бар

Таза, тыкан жүрүп,                                 Сыймыктанам сиз менен               Талыкпай билим берип

Өз боюңа кара – дейт.                            Чыга берсин даңкыңыз                   Эң алгачкы сабат ачат.

Хор:   “Эже-агайга ырахмат”

Мугалим: Балдар мына эми алиппе китебиңер менен коштошоор мезгил келди.

Сүйүктүү китебибиз менен коштошолу.

Окуучулар хор:

Рахмат сага алиппе,

Ак жол сага алиппе.

Билимиңди унутпай,

Бойго жетсек актайбыз!

Кош бол АЛИППЕ!

Алиппе:  Кош болгула балдарым!

Эми мен кетейин, мындан кийин китептерди кир кылбай, окуп билим алгыла.

чиймелебей беттерин адабий окууну тосуп алгыла.

Мусаева Шагзада, Аксы району, Салибай Шатманов атындагы №39 Кызыл-Жар жалпы орто билим берүүчү мектеби.