ДУАЛДЫК ОКУТУУ – САПАТТУУ КАДРЛАРДЫ ДАЯРДООНУН НЕГИЗИ

“Санарип билим жана жашыл көндүмдөр” аталышындагы Август кеңешмесинде №4 кесиптик лицейинин директору Эрмекгүл Раимбекова “Дуалдык окутуу- сапаттуу кадрларды даярдоонун негизи” деген темада баяндама жасады. Эрмекгүл Раимбекова эки жылдык окуу мөөнөттүү адистиктерге да дуалдык окутууну эксперимент катары киргизип көрүүнү сунуштайт. Анын айтымында, экономиканын ар түрдүү багыттарында дуалдык окутууну эффективдүү жайылтуу максатында атайын борбор түзүү — учур талабы. Региондордогу лицейлер Республикалык илимий-усулдук борбордун дуалдык окутуу боюнча  окууларды өткөрүүсүнө жана усулдук жардам берүүсүнө муктаж.

2019-жылдын 6-августундагы Башталгыч кесиптик агенттиктин №1/105 буйругу менен “Тикмечи”, “Ашпозчу”, “Чач тарач”, “Контакт борбордун оператору”, “Компьютердик графиканын дизайнери”, “Сантехник”, “Газ, электр ширетүүчү”, “Жыгач уста”, “Оңдоо-курулуш иштери боюнча уста” жана “Автоунаа оңдоо боюнча слесарь” сыяктуу кесиптер эксперимент катары тандалып алынып, дуалдык окутуунун элементтери менен окутуулар жүргүзүлө  баштаган.

2019-2020-окуу жылында  сегиз окуу жайда 497 окуучу менен 80 өндүрүштүк келишим түзүлгөн.  76 насаатчы иш алып барган. Иш берүүчүлөр менен макулдашылган окуу пландарына корректировка киргизилип, 25-30% теорияга жана 65-70% практикага бөлүнгөн. Окуунун аягында  көз карандысыз эксперттер өндүрүштүн адистери экзамен  алууга жетишкен.

2022-жылдын 6- апрелинде Билим берүү жана илим министрлигинин № 558/1 буйругу менен “Башталгыч  кесиптик билим берүү окуу жайларында дуалдык окутууну уюштуруунун тартиби жөнүндө” жобо бекитилген. 2023- жылдын 29-июлунда Кыргыз Республикасынын Билим берүү жөнүндөгү мыйзамы кабыл алынган. Мыйзамга дуалдык окутуу киргизилген.

2022-2023- окуу жылында  дуалдык окутуунун элементтери 37 окуу жайга  киргизилип, жаңы формада окуган окуучулардын саны  2035ке жеткен. Натыйжада, соцпартнёрлор менен алака түзүү маселеси приаритеттүү маселе катары каралып, алардын саны бир топ өстү. Учурда иш берүүчүлөр окутуунун дуладык формасы менен иш ордунан окутуу жана өздөрүнө сапаттуу кадр даярдоого  кызыкдар. Кыргызстанда элге кызмат көрсөтүү, анын ичинде тигүү сферасы өнүккөндүгүнө байланыштуу “Легпром” ассоциациясында, “Кыргыз текстиль” ишканасында Башталгыч кесиптик билим берүү системасынын окуучуларынын көп бөлүгү өндүрүштүк практикаларын дуалдык формада өтүүдө.

Санариптешүү заманында техника жана технологиялар   бат өзгөрүлгөндүктөн, лицейлердеги окутуучу каражаттар жаңыланып жетишпейт. Көпчүлүк адистиктер дуалдык окутуунун формасына өтсө, окуучулар өндүрүштөн жаңы жабдыктар менен таанышууга, иштеп, колдорун көнүктүрүүгө мүмкүнчүлүк алышмак. Изилдөөлөргө караганда, айыл чарбасына жана кол өнөрчүлүккө байланыштуу кесиптер бүгүнкү күндө дуалдык окутуунун элементтерин камтып окуткандыктан, бул формага бат өтүүгө мүмкүнчүлүктөрү бар.

Дуалдык окутуу бүгүнкү күндө дүйнөдө квалификациялуу адистерди даярдоонун эң эффективдүү формасы болуп эсептелет. Анын башка окутуунун формаларынан айырмасы — окутуунун көп бөлүгү окуу жайда эмес, өндүрүштө өткөндүгүндө.

Дуалдык окутууну киргизүү менен лицейлер эмгек рыногунун талабын эске алуу менен окуу программаларын иш берүүчүлөрдүн катышуусу менен иштеп чыгууга, өз потенциалын жана инженердик — педагогикалык курамдын квалификациясын жогорулатууга жетишет, лицейлердин имиджи көтөрүлөт, окуучуга эмгек акы төлөнөт. Окуу процессин оптимизациялоонун негизинде, теория сааттары кыскарып, окутуучуларга төлөнүүчү эмгек акынын 30%, жана окуучуларга коротулуучу каражаттардын ( материалдар) 50 %  үнөмдөлөт.

Башталгыч кесиптик билим берүү системасында дуалдык окутуу формасы сыяктуу жаңычылдык жогорку квалификациялуу адистерди сапаттуу даярдоого мүмкүнчүлүк түзөт. Дуалдык окутуу – максаттуу, учур талабына үндөш жана перспективдүү форма.