Фин билим берүү моделинин аспектилери

Финляндиянын билим берүү системасы өзүнүн жогорку сапаты жана инновациялык окутуу ыкмалары менен дүйнө жүзүнө белгилүү. Анын ийгиликтүү тажрыйбасы көптөгөн өлкөлөрдүн, анын ичинде Кыргызстандын да көңүлүн бурат. Бул макалада биз Фин билим берүү моделинин кайсы аспектилери англис тилин окутууну жакшыртуу үчүн кыргыз мектептеринде ийгиликтүү колдонулушу мүмкүн экенин карап чыгабыз.

Жеке көндүмдөрдү өнүктүрүүнү колдоо

Финляндиянын билим берүү моделинин негизги аспектилеринин бири — окуучулардын жеке жөндөмдөрүн өнүктүрүүгө басым жасоо. Фин мектептери ар бир окуучунун муктаждыктарына көңүл буруп, алардын толук кандуу өнүгүүсүнө шарт түзөт.

Ыңгайлаштырылган программаларды берүү жана ар кандай тил билүү деңгээлиндеги окуучуларды колдоо ар бир окуучунун жеке өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен англис тилин натыйжалуу үйрөнүүгө мүмкүндүк берет.

Тилди практикалык колдонууга көңүл буруңуз

Финляндиянын билим берүү моделинде тилди практикалык колдонууга көп көңүл бурулат. Окуучулар англис тилин класста гана үйрөнбөстөн, аны күнүмдүк жашоодо колдонууга көптөгөн мүмкүнчүлүктөргө ээ. Бул ыкма тилди тереңирээк өздөштүрүүгө жана баарлашуу көндүмдөрүн өнүктүрүүгө өбөлгө түзөт. Кыргызстанда деле англис тилин практикалык колдонуу үчүн шарттарды түзүүгө болот, мисалы, тил клубдарын, чет өлкөлүк мектептер менен алмашуу программаларын уюштуруу же мектеп турмушуна англис тилдүү долбоорлорду жана иш-чараларды киргизүү.

Интерактивдүү окутуу методдорун колдонуу

Финляндиялык билим берүү модели окууга интерактивдүү мамилеси менен да белгилүү. Фин мектептериндеги сабактар көбүнчө окуучулардын диалогуна жана кызматташтыгына негизделет, бул материалды натыйжалуу өздөштүрүүгө жардам берет. Кыргызстанда да мындай интерактивдүү окутуу методдорун англис тилин үйрөнүүдө сабак өтүү практикасына киргизүүгө болот. Буга чакан топтордо иштөө, оюн сабактары, интерактивдүү технологияларды колдонуу жана тил менен активдүү өз ара аракеттенүүнүн башка түрлөрү кириши мүмкүн.

Англис тилин жаш кезинен үйрөтүү

Финляндиянын билим берүү модели англис тилин эрте жашынан баштап үйрөтүүнү камтыйт. Кыргызстанда да англис тилин жаштайынан үйрөнүүнү киргизсе окутуунун сапатын жакшыртуу үчүн ийгиликтүү кадам болушу мүмкүн. Тилди эрте үйрөнүү анын тереңирээк өздөштүрүлүшүнө жана өнүккөн деңгээлде чеберчиликтин калыптанышына өбөлгө түзөт.

Мугалимдерди кесиптик колдоо тутуму

Финляндиянын билим берүү модели мугалимдерди кесиптик жактан мыкты колдойт. Мугалимдердин квалификациясынын жогорулашы, өкмөт тарабынан колдоосунун маанилүүлүгү жалпы билим сапатына оң таасир берет. Кыргызстанда мугалимдерди англис тилин натыйжалуу окутуу жана окутуунун инновациялык ыкмаларын колдонуу үчүн кесиптик колдоо системасына да көңүл буруу зарыл.

Жыйынтыктап айтканда, Фин билим берүү моделинин аспектилери англис тилин окутууну жакшыртуу үчүн кыргыз мектептеринде ийгиликтүү колдонулат. Окуучуларга жекече мамиле, тилди практикалык колдонууга басым жасоо, окутуунун интерактивдүү ыкмаларын, тилди жаш кезинен баштап үйрөнүү жана мугалимдердин кесиптик чеберчилигин өркүндөтүү билимдин мыкты жыйынтыгын берет.

Компьютердик программаларды, интернет ресурстарын, мультимедиалык материалдарды жана онлайн курстарды колдонуу окуу процессин байытып, окуучуларга англис тилин жакшыраак үйрөнүүгө жардам берет.

Критикалык ой жүгүртүүнү жана чыгармачылык көндүмдөрдү өнүктүрүүгө басым жасоо

Финляндиянын билим берүү модели билимди гана эмес, окуучулардын сынчыл ой жүгүртүүсүн жана чыгармачылык жөндөмдөрүн өнүктүрүүнү максат кылат. Окуучулар өз билимдерин ыңгайлаштырып, аны иш жүзүндө колдоно алышы маанилүү.

Талдоо талап кылган тапшырмалар, критикалык ой жүгүртүү жана көйгөйлөрдү чечүү, окутуунун натыйжалуулугун жана тилди билүү деңгээлин кескин жогорулатат.

Маданияттар аралык компетенцияны ɵнүктүрүүнү колдоо

Англис тилинин дүйнөлүк мүнөзүн эске алуу менен окуучулардын маданияттар аралык компетенттүүлүгүн өнүктүрүүгө да көңүл буруу маанилүү. Финляндиянын билим берүү модели маданияттардын ар түрдүүлүгүн жана өз ара түшүнүшүүсүн активдүү колдойт. Кыргыз мектептеринде англис тилдүү өлкөлөрдүн маданияты менен таанышууга, чет өлкөлүк мугалимдер жана студенттер менен тажрыйба алмашууга багытталган программаларды, маданий көп түрдүүлүктү түшүнүүгө жана урматтоого көмөктөшүүчү башка иш-чараларды киргизүүгө болот.

Баалоо жана кайтарым байланыш тутуму

Ийгиликтүү окутуунун маанилүү аспектиси — бул баалоо жана кайтарым байланыш системасы. Финляндиянын билим берүү модели окуучуларга алардын күчтүү жана алсыз жактарын түшүнүүгө, андан ары өнүгүү үчүн жыйынтык чыгарууга жардам берген стимулдаштыруучу жана колдоочу пикирлерди түзүүгө умтулат. Ошондой эле кыргыз мектептеринде окуучулардын англис тилин билүү деңгээлин тынымсыз жакшыртууга өбөлгө түзгөн натыйжалуу баалоо жана кайтарым байланыш системасын түзүү зарыл.

Билим берүү системасын мамлекеттик деңгээлде колдоо

Акырында, кыргыз мектептеринде билим берүүнүн фин моделинин аспектилерин ийгиликтүү адаптациялоо үчүн мамлекеттик деңгээлде колдоо керек. Буга жетиштүү ресурстарды бөлүү, педагогикалык кызматкерлерди окутуу, тиешелүү билим берүү программаларын жана саясатын иштеп чыгуу, билим берүү тутумун жаңыртуу процессине коомчулуктун жана ата-энелердин катышуусу кирет.

Ошентип, кыргыз мектептеринде билим берүүнүн фин моделинин аспектилерин колдонуу англис тилин окутууну бир кыйла жакшырта алат. Окутуу методдорунун ар түрдүүлүгү, технологияларды интеграциялоо, сынчыл ой жүгүртүүнү жана маданияттар аралык компетенттүүлүктү өнүктүрүү, натыйжалуу баалоо тутуму жана мамлекеттик деңгээлде колдоо — бул өлкөдөгү билим берүүнү модернизациялоодо эске алынуучу маанилүү аспектилер деп айта алам.

Фатима Кенжаева, Москва району, Петровка айылы, И.Д.Черняховский атындагы жалпы билим берүү орто мектебинин  англис тили мугалими