Чыңгыз Айтматов. БУГУ ЭНЕ

20.11.2023
0

Ислам АБДРАЕВ, Бишкек шаарындагы №55 жалпы орто билим берүү мектебинин кыргыз тили жана адабияты мугалими

Негизги компетенттүүлүктөр	*Предметтик компетенттүүлүктөр***
· Маалыматтык Алган маалыматтарын кабылдап, негизги ойду аныктоо менен, алынган маалыматтарын так баяндайт;	ПК- 1 Окурмандык компетенттүүлүк – адабий чыгарманы эстетикалык жактан өздөштүрүүгө жөндөмдүүлүгүн, искусствонун башка түрлөрүнүн катарында адабияттын өзгөчөлүгү жөнүндө түшүнүгүн калыптандыруу;
Социалдык-коммуникативдик Оозеки жана жазуу жүзүндө берилген маалыматтарды кабылдоо менен, өз ара аракеттенүүнү калыптандырат.	ПК- 2 Баалуулук – дүйнө таанымдык компетенттүүлүк – адабиятта чагылдырылган адеп-ахлактык баалуулуктарды жана дүйнө тааным категорияларды түшүнүү, ушул баалуулуктарга өзүнүн мамилесин аныктоо жана негиздөө, гуманисттик адеп-ахлактык позицияларга бек туруу;
Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү аныктоо Маалыматтан карама-каршылыктарды табат, маселени чечүүнүн жолдорун айтуу менен өз пикирин далилдейт.
	ПК – 3 Адабий чыгармачылык компетенттүүлүк – ар түрдүү типтеги дилбаяндарды жана түрдүү жанрдагы жана формадагы адабий чыгармачыл иштерди жазууга болгон жөндөмдүүлүгүн арттыруу.

Сабактын максаты:

Көрсөткүчтөр:

Жогорудагы максаттар ишке ашат, эгерде окуучу:

1. Билим берүүчүлүк:

Чыңгыз Айтматовдун “Бугу эне” жомогу тууралуу маалымат алышат жана ал тууралуу айтып берүүгө көнүгөт.

Жомок тууралуу алган маалыматтарга таянуу менен багыттоочу суроолорго жооп бере алса.

2. Өнүктүрүүчүлүк:

Жомоктогу каармандарга мүнөздөмө берүү менен салыштыруу көндүмдөрү калыптанат, сүйлөө кеби, ойлоо жөндөмдүүлүгү өнүгөт.

Каармандарга мүнөздөмө берип, турмуштук сүрөттөөлөрдү таба билсе, сүйлөө кебинде көркөм каражаттарды ыктуу пайдалана алса.

3. Тарбия берүүчүлүк:

Адабий тилдин нормасына ылайык туура сүйлөөгө багыт алышат жана жомоктун негизинде патриоттуулукка, күйүмдүүлүккө тарбияланат.

Өзүнүн көз карашын коргоп, пикирин далилдей билсе;

Жомоктун негизги идеясын аныктай алса.

Сабактын тиби: Комбинациялык сабак

Сабактын жабдылышы: Слайд, видео, тесттик материалдар, сүрөттөр, дисктер, флипчарт (ватман), маркер, скотч.

Сабактын формасы: Сабактын активдүү формасы — стандарттык эмес сабак.

Сабактын методу: Интерактивдүү, көрсөтмөлүү, китеп менен иштөө, жуп менен, топ менен, жекече иштөө методдору, окурмандын пикири, сырдуу тамгалар, сүйлөмдөрдү толуктоо, сүрөткө аналитикалык ой жүгүртүү, пирамидалык суроо-жооп, окурмандык презентациялоо стратегиялары, Guizizz платформасы.

Предмет аралык байланыш: кыргыз тили, тарых, музыка, география ж.б.

Сабактын жүрүшү

Сабактын

этабы

Мугалимдин иш-аракети

Окуучулардын

иш-аракети

Баалоо

Окуучуларда калыптануучу компетенттүүлүктөр

Уюштуруу учуру

Шыктандыруу

( 3 мүнөт)

*Окуучулар менен саламдашып, толуктап класстын тазалыгын көзөмөлдөп, сабакка даярдоо.

Сабакка жагымдуу маанай түзүү

Алтын эрежени эске алуу

Бөлүнгөн топторго стикерлерди таратып берүү жана аларды колдонуунун эрежелерин түшүндүрүү.

Ар бир топтун аттарын атап, топ башчыларын белгилеп, бири-бирине тааныштыруу.

Толук маалымат төмөндө көргөзүлгөн,

үй тапшырма бөлүмүнөн кийин окуй аласыздар.

Окуучулар мугалим менен саламдашат, сабакка даярданышат.

*Алтын эрежени эске алышат.

Топ башчыларын шайлашат.

Ар бир окуучунун жооп бергенине жараша сабактын соңуна чейин топ башчылар стикер чаптап берип турушат. Ал стикерди окуучу жеке барагына чогултат.

НК

ПК

НК-1-2-3

ПК-1-2-3

Үй тапшырмасын текшерүү

( 5 мүнөт ) (Окурмандардын пикирлеринин тизмеси) стратегия

Окуучуларга берилген тапшырмаларды суроо менен кыскача өткөн сабакка кайталоо жүргүзүлөт. “Окурмандардын пикирлеринин тизмеси”

Ч.Айтматовдун атасынын аты?

Жабык суроо

Ч.Айтматов жөнүндө билгениңерди айтып бергиле?

Енисей дарыясы кайда жайгашкан (Азыркы аталышы)?

Ч.Айтматовдун туулган жылы жана туулуп өскөн жери?

“К” тамгасы менен башталган сөздөр менен Ч.Айтматовду сүрөттөп бергиле!

Ч.Айтматовдун чыгармалары канча тилге которулган?

Ч.Айтматов туурасында кандай кызыктуу фактыларды билесиңер?

Сүйлөмдөрдү толуктоо:

Чыңгыз________Ош шаарында, Араван районунда өткөргөн.

Ушул сыяктуу 7 сүйлөм түзүлөт.

Эгерде бул стратегияны түшүндүрүп жазсам 10 барак болчудай. Андан көрө практика жүзүндө көрүп койсоңуздар жетиштүү.

Ар бир топтун таршырмаларына кошумчалоо менен тактык киргизүү.

Даярданып келген тапшырмаларын айтып беришет жана кайсыл суроону тандаганын жана эмне үчүн ошол суроо аны кызыктырганын кошумчалашат.

Үй

тапшырмасы

бааланат

Жагымдуу маанай тартуулоо жана балдарды топторго бөлүү

(2 мин.)

Жагымдуу маанай жалпы топторду экиге бөлгөндө кошо ичине камтылат. Окуучуларды топторго бөлүү менен бирге жагымдуу маанай тартууланат. Негизги 2 этап.

1. Балдарды 2 катарга тургузуп ортосунан мугалим өткүдөй орундук калат. Андан соң балдарды үчкө чейин катар менен санатып чыгуу.

2. 1-номердеги балдар ат болот. 2-номердеги балдар уй болот. 3-номердеги балдар чымчык болот.

Финалы катарында балдардын көздөрү жумулуп жакын туугандарын үн менен издеп табышат.

Мисалы, аттар аттарды, уйлар уйларды.

Ошентип, үч группага бөлүнгөн окуучулар ордуларына олтурушат.

Мугалим тарабынан бул психологиялык оюндун маани-маңызы айтылып кошумчаланат.

Балдар бул оюнга активдүү катышып, топтун жетекчисин шайлашат.

Өтө активдүүлүгүн көргөзгөн окуучуларга стикер таратылат.

Теманы жана күтүлүүчү натыйжаларды жарыялоо

(3 мүнөт)

	ээ	Баянбооч	Аныктооч	Толуктооч	Бышыктооч
Чыңгыз Айтматов кыргыз элин дүйнөгө тааныткан атактуу жазуучу болгон.	т	В	Б	Ь	Б
Ал 1928-жылы 12-декабрда туулган.	я	С	М	И	У
Чыңгыз Айтматов Талас облусунун Кара-Буура районунун Шекер айылында туулган	Ш	Ю	Й	Ц	Г
Атасы советтик партиялык кызматкер болгон	у	Ж	Э	Ы	У
Чыңгыз балачагын Ош шаарында, Араван районунда өткөргөн.	Г	Е	Г	Э	Р
Атасы Москвага окууга кеткенде айыл жакта убактылуу жашап калышкан.	ф	А	У	Л	Н
Ошол жакта көргөн күндөрү тууралуу “Балалыгым” деген чыгармасында эскерет.	У	Е	К	н	Т

“Сырдуу тамгалар” аттуу көнүгүүнүн жардамы менен теманы аныктайбыз.

Суроолорго активдүүлүк менен так, туура жооп берүүгө аракеттенишет.

Туура жооптор стикер менен бааланат.

Аракетиңер жакшы!

Ар бир туура жоопко бирден стикер. 1 балл

Тема боюнча зарыл болгон маалыматтарды берүү

( 10 мүнөт)

Чыңгыз Айтматовдун “Бугу эне” аттуу жомогу боюнча жалпы маалымат берилет.

1. Видеоролик көргөзүлөт. Мында Енисей дарыясынын азыркы көрүнүшү жана кайсыл жерде жайгашканы берилет. Андан соң кыскача анимациялык фильм коюлуп, ошону менен катар мугалим түшүндүрүп олтуруп, кызыктуу делген жерге алып келип токтотот.

2. Окуучуларга чыгармадан үзүндүлөр таратылып берилет. (Тексттен окуучулар андан аркы окуяны окуп, сабактын бышыктоо этабында колдонуп пайдаланышат).

Окуучулар кунт коюу менен мугалимдин сөзүнө көңүл бурушат. Кээ бир керектүү материалдарды дептерине көчүрүп жазышат жана мугалимге кызыккан суроолорун беришет.

Мугалим берген суроолорго жооп беришет.

Бири-бирин баалашат

Оозеки жообу бааланат

НК-1-2-3

ПК-1-2-3

ПК-2-3

Интерактивдүү көнүгүүлөр ( 3+5 мүнөт)

Куизиз сайты менен иштөө (4 мүнөт)

3 топко үч башка тапшырма берилет.

1-топ

“Психоаналитиктер” Сүрөт ташталат.

Ушул эки сүрөттүн айланасында ой жүгүртүшөт. Топтолгон маалыматтарды ватманга жазышат.

(Адабият деген баштан аяк психоаналитикалык ой жүгүртүүлөрдүн психологиялык ой жоорумдардын жана психологизм багытынын чегинде жүрөт).

Ошондуктан бул тапшырма окуучулардын философиялык ой жүгүртүүсүн калыптандырат.

2-топ

“Сынчылар” Пирамида курашат

Бул тапшырма жөнөкөй тил менен айтканда баш катырма сыяктуу. Үч бурчтуктун үч буручунда тең суроолор же болбосо жооптор жазылган. Бул үч бурчтуктарды туура бириктирсе көлөмдүү пирамида куралат. (Бул тапшырма сынчылардын ойлоо жөндөмдүүлүгүн, тапкычтыгын өнүктүрүп, топ менен бирге иштеш керектигин түшүнүшөт).

1-топ

“Окурмандар” презентация түзүшөт

Анткени окурмандардын ойлоо жөндөмү ар башкача болот. Ал презентация бул учурда бизге жардамга келет.

Ватмандарга тапшырмаларды аткарышып, топто талкуулашат. Чыгып өздөрүнүн ишин жактап беришет.

Таблицаны толтуруп, чыгарманын картасы менен иштешет.

Калыптандыруучу

Баалоо

НК-2-3

Бири-бирин баалашат

Guizizz программасы менен балдардан тест алынат.

Мында балдар жуп менен иштешет.

Мисалы 2 окуучу бир телефон менен кирип тестте олтурушат.

Тесттин жооптору, рейтингги, ар бир жуптун баллы автоматтык түрдө чыгарылып берилет.

Окуучулар тестти белгилешет. Жуп мен иштөөгө көнүгүшөт. Кетирген каталыктарын экрандан көрүшөт же кагаз түрүндө да көрсө болот.

Рефлексия же жыйынтыктарды жалпылоо (2 мүнөт)

Жекече иштөө принцибин колдонуп. Жеңил түзүлгөн, кыска-нуска суроолорду ар бир окуучуга берип, жалпы топтун упайын эсептөө.

Башында коюлган максаттарга жетүүнүн негизи катары ар бир окуучу бирден стикер көтөрүп келип, доскадагы даракты гүлдөтүшөт.

Топтордун жалпы упайын эсептеп, жеңишке жеткен топту кол чабуулар менен мыктылыгын далилдейт. (окуучулар менен кошо)

Жекече баалоону атайын стикердин жардамы менен чечет. Ал стикерде ар бир окуучунун аты жазылат. Топтогон упайына жараша бааларын алышат.

Башында коюлган максаттарга жетүүнүн негизи катары ар бир окуучу бирден стикер көтөрүп келип доскадагы Кыргыз дарагын гүлдөтүшөт. Ар бири дептерлерине иштелген интерактивдүү көнүгүүлөрдү көчүрүп жазып олтурушат.

Кыргыз дарагы

Азаматсыңар!

НК-2-3

Тапшырма

берүү:

(2 мүнөт)

“Мүйүздүү Бугу эне“ деген темада эссе жазып келүү

Үй тапшырмасын аткаруу жолдору боюнча түшүнүк алышат.

НК-3

ПК-3

Баалоо

(3 мүнөт)